II. Abdülhamid Dönemi Maarif Bürokratlarından Önemli Bir Sima: Fârukîzade Abdullah Hasîb Efendi

Authors : Nuri GÜÇTEKİN, İlyas KARSLI

Pages : 69-97

Doi:10.24186/vakanuvis.1064062

View : 14 | Download : 8

Publication Date : 2022-03-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Avrupai tarzda açılmış olan gayrimüslim ve yabancı okullar, misyoner ve yıkıcı etkisi bilinmekle beraber yabancı dil öğretilmesi yanında, sağlanan diğer imkânlarla beraber yüksek kalitede ve nitelikte eğitim sunmaları dolayısıyla halkın eğitim görmeyi arzu ettiği ve yüksek talep gören eğitim kurumları haline gelmişlerdir. Bu talep ve yoğun ilgi sadece payitaht ile sınırlı kalmamış taşrada da etkili olmuştur. Gayrimüslimleri olduğu kadar yerel Müslüman çocuklarını da kısa sürede söz konusu okullara çekmiştir. Özellikle II. Abdülhamid Dönemi’nde insert ignore into journalissuearticles values(1876-1909);, eğitim alanında yapılan tüm girişim ve faaliyetler, ülkenin birlik, dirlik ve bütünlüğünü söz konusu okulların zararlı faaliyet ve yıkıcı etkilerinden korumak için zorunlu olarak başlatılan bir karşı refleks hareketi olarak görülmelidir. 1880’li yıllardan itibaren tüm vilayetlerde hızlıca başlatılan teşkilatlanma ve okullaşma, millî alternatif olarak görülen Türk özel okullarının açılması ve teşvik edilmesi ve diğer tüm faaliyet ve önlemler söz konusu mecburiyet neticesinde ortaya çıkmıştır. Alınan önemli önlemlerden bir diğeri de; Dersaadet ve Bilâd-ı Selâse’deki yabancı okulları denetleme ve tüm resmî işlemlerini yürütme görevini üstlenmek amacıyla 1886-1911 yılları arasında faaliyet gösteren Mekâtib-i Gayr-ı Müslime ve Ecnebiye Müfettişliği’nin kurulmasıdır. Bu çalışma da, Arapça ve Farsça lisanlarını çok iyi bilen, yazar ve hukukçu iken II. Abdülhamid Dönemi’nde önemli Maarif bürokratlarından biri olan Fârukîzade Abdullah Hasîb Efendi’nin biyografisi sicili ve arşiv belgeleri ışığında ele alınacaktır.
Keywords : Fârukîzade Abdullah Hasîb Efendi, II Abdülhamid Dönemi Eğitim Sistemi, Mekâtib i Gayr ı Müslime ve Ecnebiye Müfettişliği, Encümen i Teftiş ve Muayene Reisliği, Meclis i Maarif Azalığı