- Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi
- Volume:9 Issue:Dr. Selma Pehlivan'a ArmaÄan Ãzel Issue
- Safevîlerde Mahallî Tarih Yazıcılığı ve Bu Kapsamdaki Başlıca Eserler
Safevîlerde Mahallî Tarih Yazıcılığı ve Bu Kapsamdaki Başlıca Eserler
Authors : Fatih Pekol
Pages : 2337-2369
Doi:10.24186/vakanuvis.1556090
View : 86 | Download : 89
Publication Date : 2024-12-31
Article Type : Research Paper
Abstract :Safevî Devleti, Şah I. İsmail tarafından Şiî mezhebli bir anlayışla 1501 yılında Tebriz’de kurulmuştur. Yeni devletin Şiîlik çatısı altında toplanması bu mezhebe tabi olmayan bazı müelliflerin İran’dan göç etmelerine sebeb olmuştur. Bu göçler neticesinde Safevîlerin ilk dönem tarih yazıcılığı olumsuz etkilenmiş ve bu durum Safevîlerin ilk dönemiyle ilgili tarihi kaynakların az olmasıyla sonuçlanmıştır. Yine de bu devirde Lâhîcî, Herevî, Hândmîr ve Yahyâ Kazvînî gibi müellifler önemli eserler kaleme almışlardır. XVI. yüzyılın sonlarında Safevî tahtına oturan Şah I. Abbas zamanında ise İran’da Türkmen aşiretlerinin etkisi kırılmış ve bazı mahallî hanedanlıkların ise siyasi faaliyetlerine son verilmiştir. Bu dönemde özellikle İskender Bey-i Türkmen gibi önemli müelliflerin tarih sahnesine çıkması ile Safevî tarih yazıcılığı önemli bir aşamaya geçmiştir. Safevîlerin son ve en kısa yüzyılı olan XVIII. yüzyılda ise İran’da kargaşanın hakim olması nedeniyle bu dönemde fazla eser kaleme alınamamıştır. Bu çalışmada, Safevî Devleti’nin tarih yazıcılığı geleneği ve bu gelenek dahilinde gelişen mahallî (yerel) tarih yazıcılığı ile ilgili malumatlar sunulmuştur. Mahallî (yerel) tarih yazıcılığı kapsamında kaleme alınan eserler ise müellifleri ile birlikte kronolojik olarak tanıtılmıştır.Keywords : Safevîler, Şah I. İsmail, Tarih Yazıcılığı, Mahallî Tarih Yazıcılığı.