Osmanlı Bursa’sında Ermeni Kökçü Esnafı Hirfet Vakfı

Authors : Miyase KOYUNCU KAYA, Samettin BAŞOL

Pages : 25-44

Doi:10.16971/vakiflar.329296

View : 9 | Download : 6

Publication Date : 2017-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :18. yüzyıl sonlarında Ermeni kökciyan esnafı, Bursa’da loncalarının çeşitli giderlerini karşılamak amacıyla bir hirfet vakfı kurmuştur. Esnafın ittifakla önce 1000, sonra 1500 kuruş sermaye ile kurduğu bir çeşit para vakfı olan hirfet vakfı, yaklaşık altmış yıl boyunca yıllık %12,5 kâr elde edecek şekilde taliplerine kredi vermiştir. Evkâf-ı nasârâ-yı kökciyan-ı Ermeniyân berâ-yı mühimmât-ı hirfet-i kökciyan der Brusa başlığı altında kurulan söz konusu vakfın, 1760-1824 tarihleri arasında Bursa Şer’iyye Sicilleri’nde yer alan vakıf muhasebe kayıtları, araştırmanın birincil kaynağıdır. Çalışmada, Bursa’da mukim Ermeni kökçü esnafı örneğinde Osmanlı tebaası bir Ermeni olmak, bir gayrimüslim olarak vakıf kurmak ve vakıftan istifade etmek, Bursa’da ikamet etmek, boyacılık mesleğinin bir kolu olan kökçülük mesleğiyle iştigal etmek gibi konular, hukukî, sosyal ve iktisadî yönleriyle ele alınmıştır. Ayrıca söz konusu hirfet vakfının amacı, borç alanların süreç içindeki değişim ya da devamlılığı sorgulanırken yakınlık, ortak değerler ve gruba aidiyet mefhumlarının, Ermeni esnafının kurduğu vakıflardan borç almanın ve bu vakıfları yaşatmanın sebebi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yaklaşık altmış yıllık serencamını takip edebildiğimiz Bursa’da Ermeni kökçü esnafının kurduğu hirfet vakfı gibi küçük bir örnek dahi vakfetme eyleminin toplum yararı ve iktisadi ihtiyaç boyutunun zaman zaman dinî/hayrî boyutundan daha belirgin karşımıza çıkabileceğinin göstergesidir.
Keywords : Osmanlı Devleti, Ermeniler, esnaf, Bursa, para vakfı, hirfet vakfı, kökboya