Muhasebe Kayıtları Işığında Mektep Vakıflarının Gelir Giderleri: 18. Yüzyıl Sonları Üsküdar Örneği

Authors : Süleyman KAYA, Muhammed Emin DURMUŞ

Pages : 159-186

Doi:10.16971/vakiflar.586714

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2019-05-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı vakıflarının faaliyet gösterdikleri en önemli alanlardan biri eğitimdir. Osmanlı’da eğitim hizmetleri 19. yüzyılda Maarif Nezareti kuruluncaya dek vakıflar tarafından yürütülmüştür. Vakıfların halka yönelik eğitim verdikleri kurumların başında da sıbyan mektepleri gelmektedir. Bu çalışmada mektep vakıflarının hizmetlerini nasıl finanse ettikleri, ne tür yerlere ne kadar masraf yaptıkları, bün­yelerinde hangi görevlileri istihdam ettirdikleri ve bu görevlilere ne kadar maaş ödedikleri sorularına Üsküdar örneği üzerinden cevap verilmeye çalışılmıştır. Çalışmada 1184-1214/1770-1800 tarihlerinde Üsküdar’da faaliyet gösterdiğini tespit ettiğimiz 5 adet mektep vakfının süreç içerisindeki gelir ve giderlerinin analiz edilmesi hedeflenmiştir. Çalışma neticesinde nakit sermaye işleten vakıfların zaman içerisinde sermayelerini artırdıkları bunun yanı sıra vakıfların vazifelilere ödedikleri toplam maaş miktarının genel olarak masraf kalemlerine yapılan har­camalardan yüksek olduğu ve vazifelilere ödenen yıllık ücretlerin bu süre zarfında istisnalar hariç hiç değişmediği görülmüştür. Aynı şekilde kadılığa ödenen harç miktarları ve gayrimenkullerden alınan yıllık kira miktarları da sabit kaldığı sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : Osmanlı Devleti, Vakıf, Mektep, Eğitim, Üsküdar