Vakfiyeleri ve Muhasebe Kayıtları Işığında Saime Hatun’un Vakıfları

Authors : Muhammed Emin DURMUŞ

Pages : 67-88

Doi:10.16971/vakiflar.1160772

View : 13 | Download : 9

Publication Date : 2022-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı döneminde kadınlar sanılanın aksine iktisadi ve sosyal faaliyetlerle aktif bir rol üstlenmişlerdir. Pek çok hayır sahibi kadın tarafından kurulmuş olan vakıflar bu durumun doğruluğunu göstermektedir. Çalışmamıza konu edindiğimiz vakıflar da Saime Hatun tarafından biri para vakfı diğeri ise hem gayrimenkul hem de para vakfı olarak kurulmuş ve iki asra yakın bir süre topluma hizmet etmiştir. Çalışmada ele alınan vakıflardan biri Üsküdar kazasında bulunan Hamza Fakih Mahallesi Mescidinde eczâ-yı şerife kıraati için 1068/1657 yılında, diğeri ise mahallenin menzilhane avârızının ödenmesi için 1055/1645 kurulmuş olup bu vakıfların 1161/1748 yılından 1244/1828 yılına kadar ki süreç içerisindeki mali yapılarının analiz edilmesi amaçlanmıştır. Çalışma neticesinde Avârız Vakfı’nın nakit sermayesinin bütün süreç boyunca sabit kaldığı buna karşın Eczâ-yı Şerîfe Vakfı’nın uzun yıllar sabit kalan nakit sermayesini 1231/1815 yılında gayrimenkulle tebdil ettiği tespit edilmiştir. Buna ilaveten vakıfların muhasebe kayıtlarının tespit edildiği yıllarda gelirlerinde, ödedikleri maaşlarda, kadılığa ödedikleri harçlarda önemli değişiklik olmadığı görülmüştür. Son olarak vakıfların her ikisinin de gelirlerinin çoğunu kuruldukları amaç doğrultusunda harcadıkları sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : Üsküdar, Avârız, Eczâ yı Şerîfe, Nakit Sermaye, Menzilhane, Uskudar Waqfs, Cash Waqfs, Avariz, Ejzâ i Sherif