Vakıf İşlemlerinde Kadının (Mahkemenin) Rolü: İzn-i Sultânî, İzn-i Kâdî ve İzn-i Mütevellî

Authors : Hamdi Çilingir

Pages : 53-70

Doi:10.16971/vakiflar.1356233

View : 101 | Download : 99

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, İslâm vakıf hukukunda müstakil olarak üzerinde neredeyse hiç durulmamış olan vakıf işlemlerinde kadının rolünü incelemektedir. Vakfın yönetiminde ve vakıf işlemlerinin gerçekleştirilmesinde öncelikle mütevelli yetki sahibi olmakla birlikte bazen bu yetkinin kullanımı kadı veya sultan iznine bağlanmış olabilir. Vakıf kiracılarının da mütevellinin iznine bağlı olarak bazı işlemleri gerçekleştirebileceği düşünüldüğünde vakıf işlemlerinin gerçekleştirilmesinde bir otorite paylaşımının olduğu ve genelden özele doğru izn-i sultan, izn-i kadı ve izn-i mütevelli gerektiren çeşitli işlemlerden bahsedilebileceği görülmektedir. Bu şemanın oluşması ve farklı otoritelerin vakıf işlemlerine dahil kabul edilmesinin arkasında muhtemelen mümkün olduğu kadar vakfın menfaat ve maslahatını koruma gayesi yattığı söylenebilir. Bu hiyerarşide mütevellinin kadı izni gerektiren işlemleri özellikle dikkat çekmektedir. Bu bağlamda bu araştırma izn-i kadı gerektiren işlemleri merkezine almakla beraber genelden özele doğru izn-i sultan, izn-i kadı ve izn-i mütevelli kavramlarına da yer vererek vakıftaki otorite paylaşımına dikkat çekmeyi hedeflemektedir.
Keywords : vakıf işlemleri, izn-i kâdî, izn-i mütevellî, izn-i sultânî, otorite paylaşımı, hâkimin yetkisi, devlet yöneticisinin izni