Mahmud Sami Ramazanoğlu’nun Tasavvuf Anlayışında Hal Transfer Yöntemi Olarak Sohbet

Authors : Muzaffer Ertuğrul

Pages : 883-909

Doi:10.32955/neu.istem.2024.10.2.19

View : 94 | Download : 109

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsan psikolojik olarak başkasını etkileyen ve başkasından da etkilenen bir varlıktır. Herkesin ağladığı bir ortama giren birinin ağlaması ya da herkesin güldüğü bir ortamda bulunan birinin gülmesi doğaldır. Aynı ortamda bulunan insanlar arasında gerçekleşen bu doğal etkilenme, aynı mürşide intisap eden ve aynı mürşidin sohbetine giden müritler arasında da gerçekleşir ki buna tasavvuf ıstılahında hal transferi adı verilir. Hal transferi, mürşidin manevi halinin ve güzel ahlakının müritlerin haline ve ahlakına yansımasıdır. Hal transferi olarak ifade edilen bu yansıma birliktelikle yani aynı mekânı ve zamanı paylaşmakla daha kolay gerçekleşir. Bu birlikteliği sağlayan uygulamaya da tasavvufta sohbet adı verilir. Aynı zamanda Hz. Peygamber’in eğitim metodu olan sohbet, mürşidin belli periyotlarla müritleriyle buluşup beraber vakit geçirdiği bir ritüeldir. Sohbette asıl maksat zihnî bilgi edinmek değil sohbeti yapan mürşidin (veya hal ehli bir müridin) manevi halinden kalbî bakımdan istifade etmektir. Bu nedenle sohbet, bilgi edinme yöntemi olarak kullanılan vaaz ve konferanstan farklı bir yöntemdir. Fakat müritlerin bir kısmı sohbeti hal transfer yöntemi olarak değil de bilgi edinme yöntemi olarak algıladığı için sohbetten kalbî olarak gereği gibi istifade edememektedir. Bu nedenle sohbeti bilgi edinme yöntemi olarak değil hal transfer yöntemi olarak kullanan mürşitlerin sohbet tarzı ve usulünün ön plana çıkarılması önem arz etmektedir. Sohbeti hal transfer yöntemi olarak etkin bir şekilde kullanan ve müritlerini sohbetle yetiştirmeye gayret eden mürşitlerden biri de Nakşbendî ekolüne bağlı olan Adanalı Mahmud Sami Ramazanoğlu’dur (1892-1984). Son devrin önde gelen tasavvufî simalarından olan Sami Efendi, Kelâmî Dergâhı şeyhi Muhammed Esad Erbilî’den (1847-1931) irşat icazeti almıştır. Manevi hal sahibi bir mürşid-i kâmil olan Sami Efendi, aynı zamanda Dârülfünun mezunu bir İslam hukukçusudur. Fakat ilmi çalışmalardan ziyade tasavvufi faaliyetlere ağırlık vermiş, kitap telif etmekten ziyade insan yetiştirmeye gayret etmiştir. Haftalık ve aylık düzenli sohbetler yaparak müritleriyle beraberlik için her fırsatı değerlendirmiştir. Yaptığı ziyaretlerde ve seyahatlerde müritleriyle sohbet halinde olmayı arzu etmiştir. Fırsat buldukça birkaç kişilik küçük gruplarla veya büyük topluluklarla sohbet halkası kurmuştur. Ayrıca müritlerinin de kendi aralarında sohbet halkası kurmalarını teşvik etmiştir. Böylece mürşit ile müritler arasındaki ve müritlerin kendi aralarındaki etkileşimi en üst düzeye çıkarmaya çalışmıştır. Çünkü sohbet vasıtasıyla kurulan bu iletişim ve etkileşim hal transferi açısından çok mühimdir. Bu makalede Mahmud Sami Ramazanoğlu hakkında yapılan diğer çalışmalardan istifadeyle onun sohbet tarzı ve sohbete verdiği önem üzerinde durulmuş, tasavvuf açısından önemli olan hal transferi ve sohbet kavramları açıklanmış ve tabakatlarda nakledilen sufiler arasında yaşanmış hal transferi olaylarına örnekler verilmiştir. Böylece tasavvufî sohbetler yoluyla gerçekleştirilen buluşmalarda asıl maksadın mürşidin manevi halinden müritlerin istifade etmesi olduğu vurgulanmak istenmiştir.
Keywords : Tasavvuf, Nakşbendiyye, Mahmud Sami Ramazanoğlu, Hal Transferi, Sohbet