Perception of The Possible Post-Coal Period in Coal-Dependent Cities: Zonguldak Example in Turkey

Authors : Alkan ÜSTÜN, Bahattin CİZRELİ

Pages : 46-57

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Fosil yakıt tüketiminin yarattığı tehditler nedeniyle gelişmiş Avrupa ülkeleri kömürden çıkışın yollarını aramaktadırlar. Bu konuda örnek stratejik planlar söz konusu olsa da toplumsal farkındalığın arttırılması çabalarının yanı sıra akademik çalışmaların yapılması da gerekli görülmektedir. Bu araştırma, enerji üretimi yaklaşık %35 oranında kömüre bağımlı olan Türkiye’de kömür dışı bir döneme dair ilgili kamuoyunun nasıl etkileneceğini ve hazırlanabileceğini betimlemek ve tartışmak amacıyla yürütülen akademik bir çalışmadır. Türkiye’de ekonomik ve kültürel olarak kömür madenciliğine bağımlı şehirlerden olan Zonguldak ili örnek olarak seçilmiştir. Araştırma 2020 yılının Ocak-Ağustos ayları arasında yürütülmüştür. Sosyolojik fenomenoloji araştırma yöntem ve tekniklerine bağlı kalınarak şehrin sivil toplum kuruluşları ve resmi kurum temsilcilerinden 21 kişiyle görüşülmüştür. Görüşme metinleri aracılığıyla kömür ve ilişkili sektörlerin oluşmasına kaynaklık ettiği anlamlar, kültür ve kimlik yapıları analiz edilmiştir. Kentler deneyimlerin anlamlara, anlamların ise belleğe dönüştükleri mekânlar olarak görülmektedir. Bu bağlamda Zonguldak’ta madenciliği tartışmaya açmak, kent sakinleri tarafından şehrin anlamını ve belleğini sorgulamak olarak anlaşılmaktadır. Zonguldaklılar, 1990 sonrasında etkisini belirgin biçimde gösteren neoliberal politikalara rağmen halen kolektif üretim mantığına dayanan tesisleri korumak ve dayanışmacı tüketim alışkanlıklarını sürdürmek istemektedirler. Kent sakinleri sosyal refah devleti anlayışına dayanan 20. yüzyıl kalkınma modeline özlem duymaktadır. Bu modelin benimsenmesinin bir diğer sonucu, Zonguldak’ın geleceği hakkındaki tüm girişimlerin devlet tarafından planlanması ve hayata geçirilmesi beklentisinin sürmesidir. Zonguldaklılar diğer ekonomik alanları (tarım, ticaret, sanayi vb.) birer kaynak olarak değerlendirmekte; ancak kömür madenciliğinin merkezde olduğu, kendine yeten bir ekonomi yaklaşımının sürdürülmesini talep etmektedir. Sonuç olarak Zonguldaklıların kömür madenciliğiyle anlamlı bir ilişki kurdukları görülmektedir. Zonguldaklılar kömüre alternatif ve sürdürülebilir istihdam ve kalkınma projelerini deneyimlemeksizin kömür dışındaki seçeneklere şehrin geleceği adına şüpheyle yaklaşmaktadır. Hem madencilik hem de kömüre bağlı enerji üretiminin kentte neden olduğu çevresel tahribata rağmen bu konularda duyarlılık üretmeyi hedefleyen çalışmalar sonuçsuz kalacaktır. Uluslararası kuruluşlar veya ulusal merkezi hükumetler tarafından yürütülecek daha geniş kapsamlı ve doğrudan yeni istihdam olanakları yaratan projeler, şehirde yeni kültürel kurumsallaşmalar ve bir anlam sistemi oluşturabileceklerdir. Aksi halde fosil yakıtların yarattığı tahribatı gündemleştiren farkındalık çalışmaları kömüre bağımlı yerleşim alanlarında halk tarafından desteklenmeyecek ve harcanan fonlar boşa gidecektir.
Keywords : Zonguldak, Kömür Bağımlı Şehirler, Kömür Sonrası Dönem