Sait Uğur’un Türkü Derlemeleri Üzerine Bir İnceleme

Authors : Hicran DERE, Erhan ÇAPRAZ

Pages : 157-180

Doi:10.29228/yazitdergisi.53895

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2021-12-16

Article Type : Research Paper

Abstract :Anonim halk kültürü ürünlerinden biri olan türküler, halkın kendini anlattığı ve kültürünü yaşattığı, nesiller arası sürekliliğin sağlanmasında kültür aktarımının bir kolunu oluşturan, hikâyeleri, sözleri ve ezgileriyle milli kültürün yansıtılmasında büyük rol oynayan üretimlerdir. Türk kültürünün muhafazasında halk türkülerinin üretenleri ve söyleyenleri kadar derleyenleri de önemlidir. 1900’lü yıllar itibariyle ortaya çıkan Türkçülük akımı etkisiyle inşa edilmek istenen milli kimlik olgusu için folklor ürünlerinin derlenmesi düşünülmüş ve bu amaç doğrultusunda derleme faaliyetleri gerçekleştirilmiştir. Folklor çalışmalarına Cumhuriyet döneminden önce başlamış az sayıdaki araştırmacıdan biri de Sait Uğur’dur. Çalışmanın amacı; Sait Uğur’un derleme anlayışını tespit etmek ve İçel yöresinden derlediği folklor ürünleri arasında büyük yekûn teşkil eden türkülerin konuları üzerinde durularak türkülerde işlenen konuların yoğunluğunu saptamak bu yolla toplumsal belleğin biriktirdiklerini ortaya koymaktır. Çalışmanın bir diğer amacı ise folklor bağlamında çalışan bir araştırmacının yararlanabileceği halk türküleri veri tabanına katkı sağlamaktır. Çalışmada Sait Uğur’un türkü derlemelerini yayımladığı kaynaklar belirlenmiş bu kaynaklardaki türkülerden sözü-bestesi şahsa ait olanlar ve varyantlar çıkarılmış, anonim nitelikli olanlar ezgilerinden bağımsız olarak metin merkezli bir yöntemle incelenmiştir. Konu yoğunluğunun tespit edilebildiği yüz yetmiş türkü, konu başlıkları altında değerlendirilmiş ve değerlendirme neticesinde Sait Uğur’un türkü derlemeleri içinde gurbet- ayrılık-hasret, aşk-sevda, övgü ve arzu-istek konularının, diğer konulardan daha öne çıktığı ve gurbet/ ayrılık/hasret konulu türkülerin birinci sırada yer aldığı görülmüştür. Çalışmada amatör bir derlemeci olan Sait Uğur’un, türkü derlemeleri içinde gurbet-ayrılık-hasret konulu türkülerin birinci sırada yer almasından hareketle, derlemelerin yapıldığı konar-göçer toplulukların yoğunca yaşadığı bölgelerde firâkın doğurduğu hicranın toplumu derinden etkilediği ve türkülerin şekillenmesinde büyük rol oynadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : İçel folkloru, Sait Uğur, kültür, halk türküleri, konu