Bir İslamcılık Özeleştirisi Olarak Mızraksız İlmihal

Authors : Ufuk Sarıtaş

Pages : 131-147

Doi:10.59902/yazit.1433341

View : 35 | Download : 55

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir ideoloji olarak İslamcılık 19.yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunun kurtuluş reçetelerinden birisi olarak ortaya çıkmıştır. Batı dünyasının İslam ülkelerine ve değerlerine gösterdiği reaksiyonla gelişmiş ve bu yönde siyasal, toplumsal ve sanatsal üretim sergilemiştir. Tanzimat Dönemi’nde ortaya çıktığı tarihlerden itibaren güçlü bir entelektüel birikime sahip olan İslamcılık, kurulan Cumhuriyet rejimi ile etkisini yitirmiş, giderek içe kapanan bir hal almıştır. Cumhuriyet’in kadrolu aydınları, Kemalist devrimlerinin uygulayıcısı olurken Türk toplumunun İslam medeniyetinin havzasında mayalanan dini ve kültürel hayat pratiklerini, Batı’dan ithal argümanlarla şekillendirmeye çalışmışlardır. İslami düşünce tekrar canlılık kazanmak için 1980’leri bekler. Dindarların kamusal alanda gözükmesi sıkıyönetimi takip eden yıllarda Turgut Özal’ın liberal- özgürlükçü politikaları ile mümkün olur. 1980 sonrasında bu güçlenmeyi İslamcılığın entelektüel canlanışı takip eder. İslamcı aydınlar, görece çağdaş ve özgürlükçü Türkiye deneyimini yaşarken İslam’ın yeniden güçlü bir retoriğe dönüşerek toplumu anlamlandıracağını düşünürler. Bu minvalde roman da İslamcı entelektüelin bir aracı haline gelir. 80’li yıllarda birçok yazar tarafından çoğunluğu hidayet öyküleri anlatan romanlar yazılır. Üzerinden çok geçmeden Türkiye’deki İslamcı pratiğin özeleştirisini yapan romanlar yazılır. Mehmet Efe’nin Mızraksız İlmihal’i bu özeleştiri romanlarından birisidir. Bu çalışmada İslamcılık düşüncesinin 1980 sonrasındaki durumu ve Türk romanına yansımaları değerlendirildikten sonra bir özeleştiri romanı olarak Mızraksız İlmihal incelenecektir.
Keywords : İslamcılık, roman, ideoloji, eleştiri, özeleştiri