TÜRK MUSIKİSİNDE TANBURUN KARŞILAŞTIRMALI PERDE DÜZENLERİ

Authors : Gökçe GÜNEYGÜL

Pages : 103-136

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2020-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kantemiroğlu insert ignore into journalissuearticles values(1673-1723); tanbur sazını, “İnsan nefesinden çıkan sesleri, ezgileri kusursuz olarak icra edebildiği için, gördüğü ve bildiği çalgılar içinde en mükemmel çalgı” olarak tanımlanmaktadır. 20.yy.`da Müzikolog Rauf Yektâ Bey insert ignore into journalissuearticles values(1871-1935); Türk Mûsıkîsi repertuarında bulunan birçok eserin tanburî bestekârlar tarafından bestelenmesinden dolayı tanbur sazını “Doğu`nun piyanosu” olarak nitelendirmektedir insert ignore into journalissuearticles values(İÜ. TEY.2768; v.1a; Yektâ, 1912; 190);. 17.yy`da Ali Ufkî Bey tarafından yazılan “Mecmûa-i Saz u Söz” repertuarı; aynı makam/eser sıralama bölümleri insert ignore into journalissuearticles values(Fasıl); çatısı altında birleştirildiklerini, söz edilen makamların ortak ara/ süsleyici perdeler ile icra edildiklerini göstermektedir. Diğer mûsıkî eser ve metodlarda yer alan, birbirinden farklı “Makam, avaze, terkip” ve seyir örneklerinin tanbur ile çalınabilmesi için, tanbur perde sapında ve dizisinde yer alan perdeler hangileridir? insert ignore into journalissuearticles values(BM. Sloane 3114; Cevher, 2003; 931-1016);. Türk Mûsıkîsi tarihi içinde görülen zengin ezgi yapılarının insert ignore into journalissuearticles values(15.-20 yy. aralığı:1736 adet icrâ edilebilmesi için, icracıların tercihlerine göre kaç çeşit tanbur üretildiğine, tanbur sapında hangi perdelerin eklendiğine veya çıkartıldığına, fark yaratan perdelerin adlarına ve perde bağlarına dair soruları tek kaynakta yanıtlayan bir çalışma görülememiştir insert ignore into journalissuearticles values(Judetz,2010; 133-163; Uslu, 2006;126-127; Ergan,1994;158);. Bu makale; Fârâbî`nin insert ignore into journalissuearticles values(872-950); Horasan Tanburu perde dizisinden başlayarak, tarih içinde “Tanbur-ı Kebir-i Türkî/ Büyük Türk Tanburu” insert ignore into journalissuearticles values(1750); olarak adlandırılan, 20.yy.`da Tanburî Cemil Bey`in de insert ignore into journalissuearticles values(1873-1916); icra ettiği yarım kürevî/ nısf kürevî tekneli çalgı modelini kapsayan sürecin belirli bir kesitini incelemektedir. Çalışma; bu süreçte örneklem grubunda yer alan tanbur çizimleri, müzik eserleri ekseninde “Biçim/form, perde bağı, perde sayısı, perde adı” kriterlerini karşılaştırarak, çalgı ve perde dizisinin gelişim, değişim aşamalarını içermesinden dolayı önem kazanmaktadır. Nitel araştırma yöntemine başvurularak oluşturulan çalışma içeriği, örneklem grubunda bulunan farklı yüzyıllara ait yazılı kaynaklar ve tanbur çizimlerinin perde düzenleri içeriğinde sınırlandırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Tanbur, Tanbur perde düzenleri, Çalgı Bilimi, Müzik Tarihi, Türk Müziği Çalgıları.
Keywords : Tanbur, Perde, Düzen, Türk Müziği, Nazariyat, Müzik Tarihi, Türk Müziği Çalgıları