Gedikpaşalı Yahyâ Nazîm Efendi’nin Hayatı ve Eserleri

Authors : Fatma Münevver ŞENDURAN

Pages : 335-354

Doi:10.51576/yegah.1023142

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2021-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın amacı; 17. yüzyılda yaşayan Gedikpaşalı Yahyâ Nazîm Efendi’nin şâirlik ve bestekârlık yönlerini irdeleyerek, Türk Mûsıkîsi’ndeki yerini ve önemini ortaya koymaktır. Günümüzde güfteleri ve besteleri sık kullanılmamasına rağmen kendi dönemine damgasını vurmuş, hem Türk Mûsıkîsi hem de Türk Edebiyâtı alanlarına önemli katkılar sağlamıştır. Şâir Neşâtî tarafından kendisine “Nazîm” mahlası verilen ve aynı zamanda sesinin güzelliği ile yaşadığı dönemde adından sıklıkla bahsolunan Yahyâ Nazîm Efendi; dönemin ünlü hânendeleri arasında yer almış, kendine has icrâsı ile pâdişâh huzurunda birçok fasılda bulunmuştur. Kendi zamanında yaşamış olan mühim bestekârlara, yazdığı şiirler ilham olmuş ve Peygamber Efendimiz için kaleme aldığı naatlar ile takdir görerek büyük beğeni kazanmıştır. Yahyâ Nazîm Efendi’nin kaleme almış olduğu şiirlere dönemin birçok bestekârı da rağbet etmiştir. Çalışmamızda Yahyâ Nazîm Efendi’nin repertuvarımızda yer alan besteleri ve güfteleri tablolar hâlinde verilerek değerlendirilmiştir. Ayrıca elde edilen bulgular doğrultusunda; Yahyâ Nazîm Efendi’nin hayatı, yazmış olduğu “Dîvân-ı Belâgat-unvân-ı Nazîm” adlı eserin Türk Mûsıkîsi açısından incelenmesi, eserlerinin hangi bestekârlar ve güftekârlar tarafından tercih edildiğine yer verilerek Türk Mûsıkîsi’ndeki yeri ve önemi somutlaştırılmaya çalışılacaktır. Nitel bir inceleme olan araştırmada betimsel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bestelerin form analizleri Serda Türkel Oter tarafından geliştirilen, güftenin temel alındığı biçim analiz yöntemi ile yapılmıştır. Yahyâ Nazîm Efendi’nin repertuvarımızda yer alan bestelerinin biçim şemaları hazırlanarak, güfteler dîvânda yer alan yazımları ile karşılaştırılmış, gerekli tahlillerin ardından değerlendirilerek tablolar hâlinde biçim şemalarına yer verilmiştir.
Keywords : Türk Mûsıkîsi, Dîvân Edebiyatı, Yahyâ Nazîm Efendi, Dîvân ı Belâgat unvân ı Nazîm