THE FRAGILE RELATION BETWEEN THE CONSTITUTION AND SOCIETY: GLASS and SILVER

Authors : Anil Güven YÜKSEL

Pages : 353-384

Doi:10.33432/ybuhukuk.713588

View : 13 | Download : 10

Publication Date : 2020-07-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Siyasi iktidarın dünyevileşmesiyle ortaya çıkan modern anayasa fikri, kaynağını ilahi temellerden almayan bu yeni iktidarın yine ilahi olmayan, insan aklının mahsulü üstün kurallar yoluyla sınırlandırılması anlayışından doğmuştur. Böylelikle, toplumların bu düşünsel kopuştan sonraki her yeni başlangıcı yeni bir anayasal metinle taçlandırılmış; bu metinlere, kurulan yeni düzenin felsefi temellerini, haklılığını ve ruhunu edebi bir dille anlatan başlangıç kısımlarının eşlik etmesi yaygın bir uygulama haline gelmiştir. Her ne kadar toplumun genel iradesini yansıttığı yaygın olarak kabul görse de, genellikle ulusal ya da küresel birtakım mücadelelerden sonra üretilen anayasalar ile toplum arasındaki bu yeni ilişki kırılgandır. Esasen anayasa metni, tek başına, dayandığı politik ve hukuki temelleri açıkça gösteren ince bir cam gibidir. Başlangıç metinleriyse, içeriğinde rastlanan kutsal, duygusal ve edebi ifadelerle, camı aynaya dönüştüren “sır” adı verilen materyalin işlevini üstlenir. Başlangıç metninin geleneksel ve kutsal referanslarıyla sırlanan anayasa, artık arkasındaki politik alanın görünmez kılındığı bir aynaya dönüşmüştür. Başlangıç kısımları nadiren anayasanın temel metnine dahil edilmiş olmakla birlikte, çoğunlukla hukuki değeri olmayan sembolik metinler olarak değerlendirilmiş; ancak kimi örneklerde sembolik değerdeki başlangıç metinlerinde yer alan bazı ifadelerin dahi anayasallık denetimiyle yetkili organlar tarafından anayasallık bloğuna dahil edildiği gözlemlenmiştir. Bu durumda denilebilir ki, içerisinde muğlak, yorumlanması güç ifadeler barındıran başlangıç metinleri kısmen veya tamamen anayasal düzenin hukuki bir enstrümanı haline gelebilmiştir. Bu çalışmada, anayasal metinler için kurulan cam ve sır benzerliği, çeşitli anayasa başlangıç metinleri üzerinden karşılaştırmalı olarak incelenmiş; başlangıç metninin hukuki değeri hususundaki uygulamalar analiz edildikten sonra cam-sır benzerliğinin bir parçası olarak hukuki olmayan kimi ifadelerin kullanımının anayasal düzende yarattığı etkiler ortaya konmuş ve çözüm önerileri sunulmuştur.
Keywords : modern anayasalar, anayasaların başlangıç kısımları, anayasallık denetimi, anayasallık bloğu, hukuki değer