PLATON'UN ŞÖLEN'İNDE EROS, ERDEM VE EĞİTİM İLİŞKİSİ

Authors : Ahmet Cüneyt GÜLTEKİN

Pages : 415-434

Doi:10.33171/dtcfjournal.2021.61.1.16

View : 15 | Download : 23

Publication Date : 2021-06-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Platon'un düşüncesinde eros, erdemli bir yaşamın hedeflendiği felsefi bir etkinlik çerçevesinde merkezi bir rol oynamaktadır. Filozofun bilgeliğin peşinde olması, eros'un işlevi yoluyla sağlanır. Ahlaksal erdemlerin kazanılmasını amaçlayan eğitimin ihtiyaç duyduğu motivasyon, Şölen diyaloğunda erotik bir ilişki modelinde betimlenmiştir. Bu çerçevede eros'un eğitsel işlevleri odağa alınacağından, Şölen'de konuşmasını erdemlerin ve bilginin kazanılmasına yoğunlaştıran Pausanias'ın eros övgüsü dikkati çekmektedir. Daha da önemlisi Pausanias erotik ilişkinin, bir eğitim ilişkisi olarak konumlandırılabileceği ve özellikle ahlaksal bir eğitim sürecinde eros'un işlev görebileceği düşüncesi doğrultusunda eros'a ilişkin ikili bir ayrım yapar. Soylu (göksel) ve değersiz (yersel) olmak üzere ortaya konulan bu ayrım yoluyla, düşünsel ve ruhsal olana yönelen erdemli eros, göksel olandır. Bu açıdan Platon'un eros'a ilişkin düşünceleri, Pausanias'ın eros betimlemesiyle örtüşen benzerlikler göstermektedir. Hatta Pausanias'ın göksel ve yersel olarak ayırdığı ikili eros yaklaşımı, yine Platon'un duyulur olan ile düşünsel olan ayrımına paralel olarak işlemekte ve Diotima yoluyla sunulan eros'un yükselişi düşüncesinin bir ön taslağını düşündürmektedir. Söz konusu ayrım eşliğinde eros'un ahlaksal erdemlerin kazanılması ve eğitim açısından işlevleri ve iki farklı eros'un da ne şekilde anlaşılması ve takip edilmesi gerektiği sorunları ayrıntılandırılacaktır. Şölen'de ana ekseni oluşturan Diotima'nın konuşmasında kendisini gösteren eros ile Pausanias'ın eros'a yaklaşımı arasındaki bağlantı ve eros'un eğitsel ve felse işlevleri tartışılacaktır. Sonuç olarak Şölen'de erotik ilişki bir eğitim biçimi olarak sunulmakta ve seven ile sevilenin ilişkide felsefi bir eros yoluyla erdemli bir yaşam hedene yönelebilecekleri açığa çıkarılmaktadır.
Keywords : Platon, Şölen, Göksel Eros, Yersel Eros, Yersel Eros, Pederasti, Seven, Sevilen