Biçim Ağırlıklı Metinlerde Çeviri Sorunsalı Üzerine: Ferit Edgü'nün "Hakkari'de Bir Mevsim"i ve Türkçe'deki Ortaçların Almanca'ya Çevirisi

Authors : Angelika ARMAN

Pages : 9-23

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2001-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Makalede, Ferit Edgü'nün "Hakkâri'de bir Mevsim" adlı romanının Almanca'ya yapılmış çevirisi çev. Sezer Duru karşılaştırmalı bir çalışmada, dilbilgisel yapısı ve anlambilimsel yönden olduğu kadar biçimsel ve biçemsel yönden eşdeğerliği açısından incelenmiştir. Burada, uygulama düzleminde kendini göstermiş çeviribilimsel bir sorunsal ele alınmış ve kuramsal düzleme çekilmeye çalışılmıştır. İncelenen çevirinin izlediği yolu irdelemeyi amaçlayan reprodüktif uygulama düzleminde varılan sonuçlar, metinlere özellikle edebî nitelikleri çerçevesinde yaklaştığı için, amaca uygun görünen yorumbilimsel bir alımlama ve metin çözümlemesinin, "estetik bütün"e çeviri biçiminde geri dönüştürümde sezgisel de olsa, amaç dil kullanım normlarına bağımlı kalan bir çevirmen tutumunu engelleyemeyeceğini; diğer bir deyişle esere özgü poetik / biçimsel estetik niteliğin korunmasının bu çıkış noktasıyla güvence altına alınamayacağını ortaya koymuştur. Bu ise kendini öncelikle metin bağlamındaki biçimsel-estetik eşdeğerlerini ilgi tümcelerinde Relativ-Sâtze değil, amaç dilde kullanımları daha az yaygın olan Partizip yapıların biçiminde bulan Türkçe'nin ortaç yapılarında göstermiştir. Bu biçimsel unsurların işlevleri bu bağlamda poetik/bürünsel işlevleri açısından yapılan ve kısmen de Rus Biçimciliğinin metin çözümleme tekniğine dayanan bir çözümleme, çevirmenin eş değerlik sorununa nesnel yaklaşımını ve iletişimin yerleşik dizgelerinden bağımsız öznel-yaratıcı çözüm arayışını kolaylaştırıcı nitelikteydi. Bu bağlamda Rus Biçimcilerinin metin analizi yöntemi, halihazırda bilimsel çeviri eleştirisi geleneğinin bir parçası değilse de, orijinal ve çeviri metnin henüz irdelenmemiş yönlerinin ele alınmasında önemini koruyan bir pozisyon sayılabilir.
Keywords :