Sufizm ile Melamilik, Kalenderilik ve Mertlik Dinlerinin İlişkisi

Authors : Ali Akbar KEIVANFAR

Pages : 231-252

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2011-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Dindar ve çileye yönelik bir yaklaşımla yavaş bir seyirde başlamış olan İslami Sofizm, zamanın gerekliliklerine göre teorik konuları ele almış ve ana tartışmalarda “niyetteki içtenlik” ile “sevgi ve şefkat” unsurlarını vurgulamıştır. Bu yeni yaklaşım, sofi öğretilerinin daha yararlı uygulamalara haiz olmasını sağlamıştır. Mertlik dinleri, Melamilik ve Kalenderilik insani Sofizmin siperinin bir kısmını örneklediğinden dolayı, bazı çalışmalarının tanımlanması Sofizmin toplumsal özelliklerini ortaya koymaya yardımcı olacaktır. Bu bağlamda, mümbit olanların öğretileri ile Sofizmin ilkeleri, mertlik dinini, asetizm ve Sofizmin halk insanına öğretildiği bir okulun boyunduruğuna almıştır. Öte yandan, mümbit olanlar ile Sofiler arasındaki dolandırıcılık eğiliminde olanlara nüfuz edilmesi, İslami Sofizm alanında söylemlerarası istidanın gelişmesini sağlamıştır. Dolayısıyla, Melamiliği dindar olanları mağdur eden fenalıkları savması bakımından mertlik dininin bir devamı olarak ele alabiliriz. Söylemlerarası eleştirinin teorik çerçevesinin sıkılığı ile uygulamasının kuvvetlendirilmesi Kalenderilik akımının oluşumuna ortam sağlayarak, yapay ve riyakar asetizmin daha geniş çerçevede yenilgiye uğramasına neden olmuştur.
Keywords : İslâm Sufizmi, Mertlik Dinleri, Melamilik, Kalenderilik, Söylemlerarası Eleştiri