TEK DİLLİ ÇOCUKLARDA DEYİMLERİN ANLAMLANDIRILMASI VE ÖNTÜRLÜK ETKİSİ

Authors : Hüseyin UYSAL, Seda G. GÖKMEN

Pages : 287-323

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2016-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Dilbilim ve psikoloji alanına giren ulamlama konusu, dil edinimi çalışmalarından gelen verilerle aydınlanma bulmaktadır. Dereceli bir içyapıyı savunan Öntür Kuramı'na göre, zihinden çağrılma ve kavranma zorluğu üzerinde öntürlük etkilidir. Mevcut çalışma, deyimin anlamlandırılması ve bileşen adların öntürlüğü arasındaki ilişkiyi sorgulamaktadır. Araştırma grubu, anasınıfı, 3., 5. ve 8. sınıf düzeyindeki Türkçe tek dilli çocukları kapsamaktadır. Sormacayla, BEDEN BÖLÜMÜ üst ulamına ait kavramların öntürlük değerleri yaşlara göre belirlenmiştir. Bu kavram adlarını bileşeni olarak bulunduran deyimler, ad bileşeninin öntürlüğüne göre derecelendirilmiş, her biri bir kavrama testi içerisinde öykü ve resimlerle sunulmuştur. Yanıtların doğruluğu ve tepki süresi dikkate alınarak çözümleme yapılmıştır. Anasınıfı ve 3. sınıf grubu, ağırlıklı olarak gerçek anlamı seçmiş, diğer gruplarda ise ilerleyen yaşla birlikte değişmeceli anlama yönelim gözlenmiştir. Deyimleri kavrama yeterliliği gösteren gruplarda öntürlük etkisine işaret eden bulgular, deyimlerin kalıplaşmış sözcükler olduğunu ve bileşen sözcüklerin değişmeceli anlam üzerinde etkisiz olduğunu savunan görüşlere karşıt niteliktedir.
Keywords : Değişmeceli Dil, Deyim, Dil Edinimi, Dil Gelişimi, Dil İşleme, Öntür Kuramı, Öntürlük Etkisi