"ÇOCUKLARI YAŞAT Kİ YAŞASIN DEVLET": ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE ÇOCUK ÖLÜMLERİYLE MÜCADELE

Authors : Bahar Izmir, Hakan Yaşar

Pages : 142-166

Doi:10.33171/dtcfjournal_29.10.2023.7

View : 90 | Download : 278

Publication Date : 2023-10-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Trablusgarp Savaşıyla başlayıp Millî Mücadeleyle sonuçlanan süreçte, yüzbinlerce insan yaşamını yitirmiş, bir o kadarı da aktif işgücünün dışında kalmıştı. Bu nedenle, Cumhuriyet Türkiye’sinin çözmesi gereken başlıca sorunlardan biri nüfus meselesiydi. Zira yeni kurulan ulus devlet açısından devletin ve rejimin devamlılığı yetiştirilecek yeni nesillere bağlıydı. Nüfusu arttırıp daha nitelikli hale getirebilmenin ilk aşamasını ise oldukça yüksek olan çocuk ölümleriyle etkin bir şekilde mücadele etmek oluşturuyordu. Bu nedenle, ülkenin aydınları, sağlık görevlileri ve siyasetçileri iş birliği içerisinde sorunu çözmeye odaklandı. Çocuk ölümlerinin oranını düşürebilmek için çeşitli yasal düzenlemelere gidildi, halk bu konuda aydınlatılmaya çalışıldı. Sorunun nedenleri tespit edildikten sonra çocuk ölümlerine sebep olan çeşitli salgın hastalıklarla mücadele edilmeye çalışıldı. Söz konusu mücadele, 1930’lu yılların başından itibaren ilk meyvelerini vermeye başladı ve çocuk ölümü oranlarında kayda değer düşüşler gözlemlendi. Bununla birlikte, istenilen seviyeye ulaşılması noktasında bir hayli yol kat edilmesi gerektiği anlaşılmıştı. Çocuğun hem devletin geleceğini sağlayacak olan işgücünü hem de nüfusun niteliksel değişiminin itici gücünü oluşturduğu gerçeğinden hareketle, erken Cumhuriyet dönemi kadrolarının üzerinde en fazla durduğu meselelerin başında çocuk ölümleri sorunu gelmekteydi. Bu çalışma, söz konusu sorunun boyutlarını ve sorunu çözmek için atılan hukukî, sosyo-kültürel, sıhhî ve iktisadî adımların izini sürmekle birlikte alınan önlemlerin ne derece etkili olduğu da sorgulamaktadır. Makalenin hazırlanmasında, dönemin gazete ve dergileri, Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi temel referans kaynaklar olarak kullanıldı. Bunun yanı sıra, yasal düzenlemelerin metinleri için resmî gazetenin ilgili nüshalarından istifade edildi. Çalışmanın, erken Cumhuriyet dönemi sağlık ve çocuk araştırmaları literatürüne katkı sağlaması beklenmektedir.
Keywords : erken cumhuriyet dönemi, çocuk ölümler, hıfsısıhha, kamu sağlığı