ÇOBAN BEYİ VERGİSİ

Authors : Ali Kök

Pages : 1485-1508

Doi:10.33171/dtcfjournal.2024.64.2.21

View : 38 | Download : 48

Publication Date : 2024-12-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Hayvan ve hayvansal ürünler tarih boyunca insanların en önemli besin kaynağı, barınma, binek, geçim, nakliye, tarım, ticaret, ulaşım ve yük aracı, savaş vasıtası, deri ve tekstil sanayiinin temel maddesi olagelmiştir. Söz konusu özelliklerinden ötürü devletler hayvancılığa önem vererek bu sektör üzerinde titizlikle durmuşlardır. Bunun için bir taraftan hayvan sahiplerinin haklarını koruyup kollarken diğer taraftan da üretimin gerçekleşmesi için uygun ortam ve güvenliği sağlamıştır. Üretim politikalarında başarılı olmak için bazen de hayvan varlığının devamı ve ıslahına dair yeni proje ve stratejiler denemişlerdir. Temelinde hayvan ve hayvansal ürünlerden en üst düzeyde yararlanmanın yattığı bu politikalardan kazandıkları deneyimlerle sağlam bir ekonomik sistem kurmayı amaçlamışlardır. Bunları yaparken de hayvanlar, hayvan sahipleri, bakıcıları, ticaret ve kesimini yapanları vergiye tabi tutmuşlardır. Bu çalışmada, Ön Asya sahası Yeni Zaman Türk devletlerinin iktisadî yapısı içerisinde yer alan vergi terimlerinden biri olan çoban beyi vergisi, onun tarihî dönemler içerisindeki yeri, bugüne kadar uzanan izlerinin tespit edilmesi bakımından art ve eş zamanlı süreçte, ilgili Türklük sahalarıyla ilişkilendirilerek ele alınmış, özgün ve birincil kaynaklara dayalı olarak köken, içerik ve kullanım alanlarının doğru bir biçimde belirlenmesi noktasında filolojik incelenmesi yapılmıştır. Bunlar yapılırken öncelikle verginin tanımı, niçin ortaya çıktığı, vergilendirme yetkisi, türleri, ekonomi, Türklerde hayvancılık, çoban beyi vergisi köken bilgisi bakımından incelenmiş, ardından da Türk dili, iktisatı ve tarihi alanında geçtiği sahalar, vergi mükelleflerinin kimlerden oluştuğu, kimler tarafından ne zaman ve nasıl tahsil edildiği üzerinde durulmuştur. Orijinal Türkçe ve Farsça kaynaklara dayalı olarak tespit edilen bu verginin belirli bir korpus alanı içinde özellikle ait olduğu alan ile diğer Türklük alanları arasında mukayesesi yapılarak kullanım ve içerik farklılıkları aydınlatılmaya çalışılmıştır.
Keywords : Hayvancılık, Vergi, Çoban Beyi