Adilcevaz Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar

Authors : Veysi Sevinçli

Pages : 218-230

Doi:10.53568/yyusbed.1515505

View : 129 | Download : 141

Publication Date : 2024-09-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Dillerin en büyük yapı taşlarından olan ve bölgeden bölgeye, şehirden şehre hatta köylere kadar, farklı ses ve şekil değişiklikleri gösteren ağızlar, ölçünlü (standart) dilin en önemli kaynakları ve alt kollarından biridir. Dillerin geleceği açısından da buradaki dil malzemelerinin kaybolmadan derlenip toparlanması önem arz etmektedir. Bunun için de en etkili yol ve yöntem, derleme çalışmalarına hız kazanmasıdır. Derleme çalışmalarında asıl amaç, bir yörenin ses yapısını inceleyerek, dilde kaybolmuş, kaybolmaya yüz tutmuş kelimelerin yeniden tespiti ve ölçünlü dile kazandırmasıdır. Bunun bilicinde olan bilim âlemi, bu alanda çalışmaya XIX. yüzyılın ortalarında başlamış ve XX. yüzyılın ortalarında ise buna hız vermiştir. Bugün de üniversitelerde lehçelerle ilgili bölümler açılmış; yüksek lisans ve doktora düzeyinde pek çok çalışma yapılmış ve yapılmaya da devam etmektedir. Bu amaçlar doğrultusunda yapılacak çalışmaların başında, gerek içinde barındırdığı kelime çeşitliliği ve gerekse onların telaffuzlarındaki ses farklılıkları hasebiyle, Adilcevaz ağzı tipik bir örnektir. Bu doğrultuda yapılan çalışmada amaç, bu alanda yapılan kelime ve metin derlemelerinde, Derleme sözlüğünde yer almayan kelimeleri, ya mevcut ya da yeniden yapılacak bir derleme sözlüğünde yer almasını sağlamak, yörenin dil ve kültür zenginliğine katkı sağlamaktır. Bundan dolayı, başlangıçta bu konuda yayımlanmış eserler taranıp derlemeler sözlüğünde bulunmayan kelimeler tespit edilecek ve bunların söz konusu sözlükte yer alması için gerekli adımlar atılacaktır.
Keywords : Adilcevaz, Ağız, Derleme Sözlüğü, Kelime, Katkı