ECZANE VE AKTARLARDA SATILAN BAZI SUSAM YAĞI ÖRNEKLERİ ÜZERİNDE KALİTE KONTROL ÇALIŞMALARI

Authors : Halilibrahim Aykut Şahin, Gülen İrem Kaya

Pages : 71-78

Doi:10.33483/jfpau.1461873

View : 82 | Download : 100

Publication Date : 2025-01-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Sabit yağlar; doğal kaynaklardan elde edilen ve vücutta dahilen ve haricen çeşitli fizyolojik etkilere sebep olan karışımlardır. Sabit yağlar elde edildiği bitkiye bağlı olarak serbest yağ asitleri, bunların gliserol esterlerini, aromatik bileşikler, fenolik bileşikler, fitosteroller ve vitaminler gibi bileşenleri içerirler. Piyasada satılan sabit yağların kaynağına ve kalitesine dair doğru bilgiye ulaşmak her zaman mümkün olmamaktadır. Fitoterapide terapötik ajan olarak ve aromaterapide taşıyıcı yağ olarak, farmakope kalitesinde olan sabit yağlar tercih edilmelidir. Sabit yağlardan biri olan susam yağı fitoterapide dahilen kabızlık, özellikle de diskezi tedavisinde kullanılırken, haricen romatizmal ağrılarda masaj yağı olarak ve cilt kuruluğuna bağlı rahatsızlıklarda yumuşatıcı olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmamızda etkileri ve fitoterapide kullanımlarından yola çıkılarak, eczane ve aktarlarda satılan bazı susam yağı örneklerinin Türk Farmakopesi 2017’ye uygunluğunun değerlendirilmesi hedeflenmiştir. Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada eczane ve aktarlarda satılan 6 farklı ticari susam yağ örneği üzerinde Türk Farmakopesi 2017’de susam yağı için belirtilen; genel özelliklerden, asit değeri, peroksit sayısı, % sabunlaşmayan madde miktarı, bağıl yoğunluk ve kırılım imleci tayinleri yapılmıştır. Çalışmamızda ayrıca yağın içindeki alkali safsızlıklar ve yabancı yağ olarak pamuk tohumu yağı arama testleri yürütülmüştür. Bunun yanında susam yağı örnekleri ile farklı yağ örnekleri ince tabaka kromatografisi (İTK) yöntemiyle karşılaştırılmıştır. Sonuç ve Tartışma: Piyasadan temin edilen numunelerle yapılan farmakope analizleri sonucunda elde edilen veriler ışığında; analizi yapılan susam yağı örneklerinden 2 tanesinin farmakopede belirtilen bütün kalite değerlerine uyduğu görülmektedir. Hiçbir yağ örneğinde alkali safsızlık ve pamuk tohumu yağı tespit edilmemiştir. İTK ile yapılan çalışmada bir susam yağı örneğinin farklı bir yağ ile karıştırılmış olabileceği sonucuna varılmıştır. Örnek olarak temin edilip çalışılan susam yağlarının yapılan farmakope analizleri sonuçları, piyasadaki pek çok susam yağının farmakope kalitesinde olmadığını ortaya konmuştur.
Keywords : Farmakope analizi, fitoterapi, sabit yağ, Türk Farmakopesi