Literary Genres vis-à-vis: Novel-Masnavi and the Position of the Narrator

Authors : Gülşen ÇULHAOĞLU PİRENCEK

Pages : 112-124

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2018-12-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, Osmanlı şiirinde en çok kullanılan anlatı türlerinden biri olan “mesnevî”nin Batılılaşma çabaları ile birlikte edebiyatımıza giren “roman” türü ile ilişkilendirilip ilişkilendirilemeyeceği konusuna odaklanmayı amaçlamaktadır. Mesnevî türünde beyitler arasında kafiye bağlantısı bulunmaması ve beyit sayısının sınırlı olmaması, şairlerin işledikleri konuyu istedikleri kadar genişletmelerine imkân sağlamış ve böylece mesnevî, Osmanlı şiirinde en çok kullanılan nazım şekillerinden biri olmuştur. Her ne kadar mesnevî türü; dinî, tasavvufî, mizahî, ahlakî ve öğretici, savaş ve kahramanlık gibi geniş bir yelpazeye yayılsa da kişiler, olaylar, zaman, mekân gibi öğeleri de içermesi açısından aşk konulu mesnevîler, hemen hemen aynı öğelere sahip olan roman türüyle kıyaslama yapmaya daha müsait görünmektedir. Bu bağlamda, ana izleği aşk olarak kabul edilen Şeyhî’nin Hüsrev ü Şîrîn mesnevîsi örnekleminde aşk konulu mesnevîlere odaklanılacaktır. Bu çerçevede yürütülecek olan çalışmada, her ne kadar farklı toplumlarda, farklı bağlamlarda ve farklı yapısal özelliklerle ortaya çıkıp gelişse de aynı zamanda ortak özelliklere de sahip olan bu iki yazınsal türün karşılaştırılabilir olup olmadığına ilişkin görüşlere de yer verilecektir. Çok katmanlı olay örgüsü, temel metin ve eklenti metinlerin varlığı ve bu doğrultuda farklılaşan anlatıcılar sayesinde roman ve mesnevi türleri birbirine yaklaşmaktadır. Bu bağlamda, “anlatıcı” açısından yapılacak bir karşılaştırma, mesnevî türünün yorumlanmasında yeni olanakların ortaya çıkmasını sağlayacaktır.
Keywords : Roman, Mesnevî, Hüsrev ü Şîrîn, Aşk Mesnevîleri, Anlatıcı