Karayoluyla yolcu taşımacılığından kaynaklanan akdî sorumluluk

Authors : Hüseyin TOKAT

Pages : 2909-2975

Doi:10.1501/Hukfak_0000001882

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2016-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye’de yolcu taşımacılığında %89,8 oran ile karayolu taşımacılığı ilk sırada tercih edilmektedir. Karayolu taşımacılığından bahsedebilmek için taşımanın, trafik için kamunun yararlanmasına açık olan arazî şeridi, yol, otoyol, köprüler ve benzeri yapı ve alanlarda yapılması gerekir. Ayrıca, taşıma işinin makine gücüyle hareket eden bir araçla kamuya açık karayolunda yapılması gerekir. Karayolu taşımacılığı nedeniyle zararın ortaya çıktığı hâllerde, belirli kişi veya kişilerin hukukî sorumlulukları gündeme gelir. Şöyle ki, zarar gören ile karayolu taşımacısı arasında, taşımayı konu edinen ivazlı bir sözleşme ilişkisinin varlığı, “taşımacının hukukî sorumluluğu” şeklinde adlandırılan sözleşmeye dayalı sorumluluğu doğurur. Söz konusu sorumluluk, taşıma faaliyetinin yolcuyu, bagajı veya yükü konu edinmesine ve zararın bunlardan hangisini etkilediğine göre şekillenir. Bununla birlikte, kaza sonucunda zarar gören kişinin, her zaman karayolu taşımacısı ile akdî bir ilişki içinde olduğu düşünülemez. Bu durumda, motorlu aracın veya araçların, taşımacı ile aralarında herhangi bir sözleşme ilişkisi bulunmayan bir üçüncü kişiye zarar vermesi hâlinde “motorlu araç işletenin akit dışı hukukî sorumluluğu” gündeme gelir. Bu sorumluluk ise, sözleşme dışı temellere dayanan “tehlike sorumluluğu” olarak nitelendirilmektedir. Ayrıca, taşımacı ile aralarında sözleşmeden kaynaklanan bir taşıma ilişkisi bulunan yolcuların da motorlu aracın neden olduğu zararlardan ötürü tehlike sorumluluğu hükümlerine müracaat etmeleri mümkündür. Böyle bir durumda, akdî sorumluluk ile akit dışı sorumluluk hükümlerinin yarışır ve zarar gören kişi dilerse akdî dilerse akit dışı sorumluluk hükümlerine başvurabilir. Aynı zamanda, taşımacının akdî sorumluğu “ağırlaştırılmış kusurlu sorumluluk” olarak nitelendirilmektedir. Taşımacının karayoluyla yolcu taşıma sözleşmesinden kaynaklanan aslî borcu, yolcuyu varış yerine sağ salim ulaştırmaktır. Bu bakımdan, yolcunun ölmesi, yaralanması veya cismanî bir zarara uğraması yolcuyu sağ salim taşıma borcunun ihlâli anlamına gelir
Keywords : Yolcu Taşımacılığı, Karayoluyla Yolcu Taşımacılığı, Hukukî Sorumluluk, Akdî Sorumluluk, Kusurlu Sorumluluk