Dini sembol ve kıyafet sınırlamalarında iki farklı yaklaşım: İnsan Hakları Komitesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının devletlerin uluslararası yükümlülükleri bakımından tahlili

Authors : Erkan DUYMAZ

Pages : 1113-1160

Doi:10.1501/Hukfak_0000001800

View : 11 | Download : 7

Publication Date : 2015-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Din ve vicdan özgürlüğünün önemli bir unsuru olan dini kıyafet giyme ve dini sembol taşıma özgürlüğü Avrupa insan hakları gündeminin değişmeyen başlıklarından biri olmaya devam etmektedir. İlk olarak İslami başörtüsü üzerinde yoğunlaşan tartışmalar son yıllarda kipa, haç ve Sih türbanı gibi diğer dini sembolleri de içine almış ve son olarak burka ve peçe gibi insan yüzünü gizleyen kıyafetlerin kamuya açık alanlarda yasaklanmasına kadar genişlemiştir. Başta Türkiye ve Fransa olmak üzere Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne taraf devletlerde yürürlükte olan dini kıyafet ve sembol sınırlamalarının önemli bir bölümünü bir hak ihlali olarak değerlendirmeyen ve bu konuda devletlere geniş bir takdir payı bırakan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bu tutumu nedeniyle eleştirilere hedef olmuştur. Son yıllarda, benzer hatta bazen aynı konulu başvuruları inceleyen Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi ise söz konusu sınırlamaları Avrupa Mahkemesi’nden farklı bir yaklaşımla incelemiş ve din ve vicdan özgürlüğüne aykırı bulmuştur. Bu çalışmanın amacı, Mahkeme’nin ve Komite’nin kararlarından yola çıkarak iki organ arasındaki yaklaşım farklılığını ortaya koymak ve bu durum karşısında devletlerin insan haklarına ilişkin sözleşmelerinden kaynaklanan yükümlülüklerinin nasıl yorumlanması gerektiği sorusuna cevap aramaktır.
Keywords : Dini Sembol, Dini Kıyafet, Türban, Başörtüsü, Haç, Burka, Laiklik, Din ve Vicdan Özgürlüğü, Fransa, Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, İnsan Haklar Komitesi, Takdir Payı, Ölçülülük İlkesi