OSMANLI DEVLETİNDE PROTÉGÉ (KORUMA) SİSTEMİ

Authors : Belkıs KONAN

Pages : 169-188

Doi:10.1501/Hukfak_0000001567

View : 9 | Download : 8

Publication Date : 2009-03-01

Article Type : Research Paper

Abstract :16. yüzyıldan itibaren kapitülasyonların bir uzantısı olarak ortaya çıkan Protégé (koruma) sistemi, sonradan devletin egemenliğini tehdit eden bir unsur haline gelmiştir. Önceleri, Osmanlı Hükümeti tarafından yabancı devletlerin elçilik ve konsolosluklarında çalışan kişilere verilen berat, sağladığı ekonomik ve adli ayrıcalıklar sayesinde zamanla bazı Osmanlı vatandaşlarının ilgi odağı haline gelmiştir. Yabancı güçler ise, siyasi nüfuzunu artırmak veya ekonomik fayda elde etmek amacıyla “koruma patenti” adında bir belge uydurarak korumalarını Osmanlı tebaasına kadar genişletmişlerdir. Öyle ki; 18. yüzyıldan itibaren Osmanlı tabiiyetinde olan binlerce kişi Protégé sisteminin avantajlarından yararlanmak için tabiiyetlerini bile değiştirmişlerdir. Babıâli 19. yüzyıldan itibaren suiistimal edilerek ekonomik ve siyasi anlamda devlete yük getiren bu sistemi sınırlamak için pek çok önlem almak zorunda kalmıştır
Keywords : Koruma sistemi, protégé, koruyucu devlet, mahmi, berat, patenta, Osmanlı Devleti