STRASBOURG’DA HERKÜLLERE İHTİYACIMIZ VAR MI? ULUSAL TAKDİR YETKİSİ VE EVRENSEL STANDARTLAR ARASINDA AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ

Authors : Ali Rıza ÇOBAN

Pages : 187-224

Doi:10.1501/Hukfak_0000001526

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2008-09-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Makalede Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından geliştirilen ve taraf devletlerin Sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerinin tespitinde kullanılan ulusal takdir yetkisi doktrininin Mahkeme içtihadında oynadığı rol incelenmektedir. Doktrinin ortaya çıkış nedeni ve dayandığı temeller tartışıldıktan sonra Mahkemenin bir hakkın ihlal edilip edilmediği değerlendirmesini yaparken kullandığı beş aşamalı incelemenin her aşamasında doktrinin oynadığı rol ayrı ayrı irdelenmektedir. Bu aşamalar; a) Sözleşme kapsamında bir hakkın ve bu hakka müdahalenin varlığı, b) Devletin pozitif bir ödevinin varlığı ve yerine getirilip getirilmediği, c) Müdahalenin hukukiliği, d) Müdahalenin amacı ve e) Müdahalenin gerekliliğidir. Bu inceleme sırasında Dworkin’in zor davalarda yargıcın rolüne ilişkin olarak geliştirdiği teorik çerçeve esas alınarak Mahkemenin doktrine atfettiği rolün doğru olup olmadığı tartışılmaktadır. Makalede siyasal ve hukuki nitelikli sorunların ayrıştırılması halinde ancak doktrinin işlevsel olabileceği sonucuna ulaşılmıştır Buna göre bir hakkın Sözleşmenin kapsamında olup olmadığına karar verme yetkisi bir yasama yetkisidir ve siyasal nitelik taşır. Dolayısıyla bu alanda doktrine başvurulabilir. Ancak bir hakka ne kadar müdahale edilebileceği kararı hukuki bir karardır ve Mahkeme bu konularda evrensel standartları belirlemeli ve takdir yetkisine başvurmamalıdır
Keywords : Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, ulusal takdir yetkisi, Dworkin, Herkül Yargıç