HUKUKUN ARAÇSALLAŞTIRILMASI YOLUYLA HUKUK DEVLETİ İLKESİNDE AŞINMA: AVRUPA KONSEYİ ÜLKELERİNDEN DENEYİMLER

Authors : Zeynep ÖZKAN, Çiğdem Serra UZUNPINAR

Pages : 621-682

Doi:10.33629/auhfd.1080812

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzde devletlerin otoriterleşme eğiliminin küresel boyuta ulaştığı, hak temelli kamu politikaları yerine popülist söylemlerin kabul gördüğü ve yöneticilerin iktidarlarını sürdürebilmek adına hukuku göz ardı eden eylem ve işlemlerle otoritelerini pekiştirdikleri açıktır. Bu otoriterleşmenin, - Huntington’ın ifadesi ile - demokratikleşmenin Üçüncü Dalgsı’nda bir Ters Dalga nitelendirmesini hak ettiğini söylemek olanaklıdır. Çalışmada otoriterleşme ve hukuk devleti ilkesinden geriye gidişin sıklıkla dile getirildiği Rusya Federasyonu, Macaristan ve Polonya’daki gelişmeler incelenmiştir. Her üç ülkede de demokratikleşme ve hukuk devleti ilkesinden açık bir ayrılış yaşanmaktadır. Bu ayrılış Rusya’daki gelişmelerle başlayıp, çığlaşma biçiminde diğer ülkelere sıçramıştır. Bu durum özellikle, anayasa yargısının tasarımı ile yargı bağımsızlığı alanında gerçekleşmektedir. Üçüncü Dalga’daki geriye gidiş, görece en zararsız olan yargı erkinde gerçekleşmekte ve bunun hukukun araçsallaştırılması yoluyla yapılmaktadır. Bu çerçevede anayasanın üstünlüğü bahanesiyle insan haklarını koruyucu ulusal üstü mekanizmaların işlevsiz hale getirildiği ve bu durum egemenlik meselesi gibi gösterilerek Sözleşme sisteminden kopuşun perdelendiği gözlenmektedir. Bu gerilemenin onarılamaz sosyal, siyasal, toplumsal ve ekonomik sonuçları olacaktır. Bu çalışmada elde edilen tespitler sonucunda yargının diğer erklerden yönelen müdahalelerden kurtarılarak hakların korunmasındaki gerçek rolüne kavuşturulması, bu amaçla ulus devletlerin insan haklarını korumaya yönelik ulusal üstü mekanizmalarla yeniden bütünleşmesi gerekliliğine işaret edilmektedir.
Keywords : Hukuk devleti, Anayasa yargısı, Hukukun araşsallaştırılması, Üçüncü Dalgada ters dalga, Rusya Macaristan Polonya