AKBABALAR DİKİLİTAŞI: SÜMER ŞEHİR DEVLETLERİNİN ARALARINDAKİ HUKUKA DAİR ÇIKARIMLAR

Authors : Neyire AKPINARLI, Hasan Utku ŞATIROĞLU

Pages : 819-884

Doi:10.33629/auhfd.942304

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarihe ilk medeniyet olarak düşülen Sümer şehir devletleri arasındaki ilişkileri düzenleyen kurumlar, kurallar ve teamüller günümüzdeki devletlerarası hukukun birçok kurumunun temelini oluşturmaktadır. Bir Sümer kitabesi olan ve Milattan Önce 3. binyıldan bugüne ulaşan Akbabalar Dikilitaşı, üzerindeki yazılar ve tasvirlerle tarihten sanata, dinden siyaset tarihine farklı alanlar için birçok veri sunmaktadır. Lagaş kralı E-anatum tarafından hazırlatıldığı kabul edilen söz konusu kraliyet yazıtı, devletlerarası hukuk tarihi açısından da günümüze ulaşmış en eski belge olarak kabul edilmektedir. Umma ve Lagaş şehir devletleri arasında 150 yılı aşkın süren sınır ve su sorunundan bir kesit sunmakta olan tek taraflı söz konusu bu anlatı, bir çok uluslararası hukuk kural ve kurumuna dair veriler sunmaktadır. Makalede, bugüne kadar gerek Batı’da gerekse Türkiye’de yayımlanmış bazı uluslararası hukuk ders kitaplarının uluslararası hukuk tarihi bölümünde bahsedilen Akbabalar Dikilitaşı uluslararası hukuk tarihi çerçevesinde incelenecektir. Kitabede yer alan tasvirler ve yazının imkân verdiği oranda şehir devletleri arasındaki hukuk, tanrı ile kral ve tanrı ile şehir devleti ilişkisi, sınır ve su sorunu, savaş, antlaşmaların yapılması, ihlali ve söz konusu antlaşmalarda edimin yerine getirilmemesi durumunda uygulanacak müeyyideler, uyuşmazlığın barışçıl yolla çözülmesi için üçüncü bir devleti devreye sokma, devletlerarası ilişkilerde farklı görünümde ortaya çıkan törenler gibi birçok devletlerarası hukuk kuralı incelenecektir.
Keywords : uluslararası hukuk tarihi, uluslararası antlaşmalar hukuku, Sümer şehir devletleri, bölgesel devletlerarası hukuk, kutsal savaş