GÜNCEL LİTERATÜR EŞLİĞİNDE ADLİ DİŞ HEKİMLİĞİ

Authors : Mehmet Buğra Türkcan, Sümeyye Coşgun Baybars

Pages : 1-20

View : 37 | Download : 34

Publication Date : 2024-02-29

Article Type : Review Paper

Abstract :Adli diş hekimliği; adli olaylarda dental bulguları değerlendirerek kimlik ve delil tespiti, yaş ve cinsiyet tayini, diş hekimlerinin tıbbi açıdan hukuki yükümlülükleri konusunda adalete destek olan diş hekimliğinin bir dalıdır. Dişler ve oral kavite yapılarının bireye özgün olması ve dişlerin sert yapısal özelliklerinin mekanik, kimyasal vb. uyaranlara ve zamana karşı dayanıklılığı bu verilerin önemini arttırmıştır. Adli diş hekimliğinde, kimliklendirmede kullanılan yöntemler ve bilgi toplama teknikleri yıllar içinde kayda değer değişimler geçirmiştir. Önceden kullanılan yöntemler üzerine yenilikler katılarak, karşılaştırmalı veya rekonstrüktif yöntem kullanılarak alınan dental radyograflar (Radiovisiograf vb.), diş arkının boyutu, çene kavsinin şekli ve diş dizilim şekline bakılarak yapılan ısırık izi analizleri, travma ve bozulmalardan dolayı bilinen kimlik tayin etme metotlarının başarısız olduğu durumlarda oral dokular kullanılarak yapılan DNA analizleri, dental dokuların (mineralizasyon, sert doku kalsifikasyonu, apeks durumu) kullanılarak yaşın belirlenmesi ayrıca, çene ve dişlerin karakteristik özelliklerine bakılarak yapılan cinsiyet belirleme gibi yöntemler de geliştirilmiştir. Bu yöntemlere ek olarak, rugoskopi, dudak izi analizi, dijital rekonstrüksiyon, protez ID (barkodlar, mikroçipler) kullanımı adli diş hekimliğine katılmış yeniliklerdir. Son zamanlarda günden güne gelişen yapay zeka temelli derin öğrenme yöntemleri, günümüzde adli diş hekimliğinde bir çok problemin çözümünde kullanılmaya başlanmıştır. Bu gelişen yöntemlerin amacı günümüzde insanlar tarafından yapılan işleri otomatikleştirmek, veri üzerinde insan gözü ile ayırt edilemeyecek özellikleri de araştırmaya dâhil ettiği için karar aşamasında hata payını azaltmaktadır. Hekimler dental kimliklendirme tekniklerini bilmeli dental ve oral yapıların adli diş hekimliğinde kullanılacağının bilincinde olmalıdır. Bu yüzden hastaların dental kayıtları uluslararası standartların belirttiği şekilde muhafaza edilmeli, arşivlenmeli, ulaşılabilir olmalı, veri bankası hazırlanarak kimlik tespitinin hızlı ve kolay olması sağlanmalıdır. Bu derlemenin amacı, adli diş hekimliğinde kullanılmakta olan eski metotların yanında yeni geliştirilen dijital diş rekonstrüksiyonu, protez ID ve yapay zeka kullanımı yöntemlerinin güncel literatür eşliğinde değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.
Keywords : Kimliklendirme, Yaş Belirleme, Cinsiyet Belirleme, Yapay Zeka, Dijital Diş Rekonstrüksiyonu