Babanzāde Aḥmed Na'īm’in İslam Savunusunun Temel Argümanları

Authors : Rabiye Çetin, Semra Ceylan

Pages : 441-471

Doi:10.33227/auifd.1353439

View : 196 | Download : 174

Publication Date : 2023-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Babanzāde Aḥmed Na\'īm, (1872-1934) on dokuzuncu yüzyılın son çeyreği ile yirminci yüzyılın ilk yarısında yaşamış, dil, felsefe, psikoloji, aḫlāk ve ḥadīs alanlarındaki çalışmalarıyla temayüz etmiş müderris, mütercim ve düşünürdür. Osmanlı entelektüelleri arasında mektep ve medrese çatışmasının yoğun olarak yaşandığı bir dönemde mektep mezunu olup medrese ilimlerini de tahsil eden Babanzāde, İslam kültürünün yanı sıra dönemin modern kültürüne de vakıftır. Aḥmed Naīm, Osmanlıdan Cumhuriyete geçiş sürecine tanıklık etmesinin yanı sıra Osmanlı’nın son dönemleri ile Cumhuriyetin ilk yıllarındaki modernleşmenin doğası, sınırları ve muhtemel etkileri bağlamında yaşanan yoğun fikri tartışmalara görüşleri ile katkı sağlamıştır. İslam savunusu temelinde serdettiği bu görüşlerinde; dinî, ahlaki ve kültürel değerlerden uzaklaşmadan Batı’nın sunduğu ilmi ve fennî imkanlardan faydalanmayı esas almıştır. Bununla birlikte Babanzāde, tarihsel süreçte ilim, fen, felsefe, sanat gibi alanlardaki çalışmaları ile çığır açan ve bir medeniyet inşa eden Müslümanların bugün geldikleri noktayı eleştirerek geçmiş ile yaşanılan çağ arasındaki büyük uçuruma dikkat çekmiş; bu bağlamda İslam’a yöneltilen eleştirilere cevap niteliğinde savunu metinleri yazmıştır. Bu makale, Babanzāde’nin düşünsel arka planını dikkate alarak İslam savunusuna dair görüşlerini sistematik bir şekilde tespit etmeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede Aḥmed Naīm’in İslam savunusunun merkezinde, fıtrat dini olarak gördüğü İslam’ın sunduğu evrensel değerler ile Batı’nın kültürel hegemonyasının dayattığı değerlerin kıyaslanması ve Batı değerlerinin taklit edilmesine yönelik eleştirileri bulunmaktadır. O, bazı Müslüman aydın ve bürokratların İslam toplumunun içinde bulunduğu ahvalden kurtuluşu için önerdikleri Batı/Frenk taklitçiliğini, Müslümanların selameti için bir çıkış yolu olarak görmediği gibi toplumsal fesadın temel saiki kabul etmektedir. Makalede, Babanzāde’nin İslam savunusunda hareket noktası olarak İslam’ın evrensel ilkeler içeren, akli, ahlaki, tutarlı ve ekmel bir din olduğu düşüncesini kabul ettiği, İslam toplumunun kurtuluşunu da bu ekmel dinin ilkelerine kesin bir dönüşe bağlı gördüğü tespit edilmiştir.
Keywords : İnsan, Din, İslam, İslam Savunusu, Babanzâde Ahmed Naîm