ERCİŞ “DEMELİ-ÇEVİRMELİ” TÜRKÜ SÖYLEME GELENEĞİNDE ÖZGÜN FORMLAR VE YENİ TANIMLAR

Authors : Murat OTO

Pages : 134-170

Doi:10.31722/ejmd.757830

View : 17 | Download : 8

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Van’ın Erciş ilçesi genel halk bilimi ve özelinde Türk Halk Müziği kültürü açısından çok köklü ve zengin olan ülkemizin ayrıcalıklı yerleşim yerlerinden biridir. Erciş halk müziği kültüründe “demeli-çevirmeli” olarak adlandırılan türkü söyleme geleneği oldukça baskındır. Genel kaynaklar geçmişte demeli-çevirmeli türkü söyleme geleneği hakkında bazı tanımlamalar ortaya koymuşsa da bu geleneğin tanımlamasında oldukça yetersiz, eksik ya da hatalı olduğu görülmektedir. Bu çalışmada Ercişli müzik insanlarının anlatımları doğrultusunda Erciş türkü repertuarındaki demeli-çevirmeli türkülerin bazıları yeniden değerlendirilerek “demeli-çevirmeli” türkü okuma geleneği hakkında yeni bir tanım yapılmıştır. Diğer yandan bu tanıma bağlı olarak önceden yayınlanmış notalardaki hata ve eksiklikler üzerinden dördü alt grup olmak üzere şimdilik saptanabilen dokuz farklı formun varlığı görülmektedir. Böylelikle demeli – çevirmeli türkü okuma geleneğinin yaygın biçimde bilinen; sadece mısraların son hece ya da kelimesinde gerçekleşen bir döngü olmadığı, beyit, hatta dörtlükler ve bunlara bağlı dizeler etrafında gerçekleşen daha geniş formlu, kendine özgü türkü okuma geleneği olduğu ortaya konmuştur.
Keywords : Deme, Çevirme, Türkü, Erciş, Halay