Üniversite Tercih Süreçlerini Etkileyen Faktörler Bağlamında Ebeveynlik Tarzı ve Bilinçli Farkındalık İlişkisi: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma

Authors : Murat Esen, Ebru Çil, Irem Çetinkaya

Pages : 36-57

Doi:10.55775/ijemi.1246586

View : 108 | Download : 149

Publication Date : 2023-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanoğlunun doğduğu andan itibaren hayatını etkileyen faktörler arasında ailenin özellikle de anne ve babanın büyük önemi bulunmaktadır. Bireylerin dünyayı tanıma ve kendini keşfetme sürecinde doğrudan ya da dolaylı olarak aileler rol oynamaktadır. İlk sosyalleşme adımlarını attığımız küçük yaşlarda ebeveynlerin de etkisi ile meslek seçimine yönelik düşünceler başlamaktadır. Bu seçim kariyer hedeflemenin ilk basamaklarından biri olarak yer alır. Kariyer adımları bireysel olarak gözükse de çevreden, sosyo-ekonomik faktörlerden özellikle aileden etkilenmektedir. Bireysel gelişmişlik ve farkındalık düzeyi de kariyer tutumlarımızı etkilemektedir. Kişinin geçmiş yaşantılarını fark etmesi ve olası durumlarda anlık olarak hatırlaması bilinçli farkındalığının geliştiğini göstermektedir. Yani kariyer hedeflemesi yapan bireyin duygu, yaşanmışlık ve fikirlerini kendi ile harmanlayarak anlamlandırması durumudur. Dolayısıyla bu çalışmada anne ve babanın ebeveynlik tarzlarının bireylerin bilinçli farkındalıkları üzerine etkilerinin olup olmadığı araştırılmak istenmiştir. Yapılan araştırmada kasti örnekleme yöntemi uygulanmış; veri toplamak için de anket yöntemi seçilmiştir. 339 üniversite hazırlık sınıfı öğrencisiyle gerçekleştirilen araştırmada, Sümer ve Güngör (2000)’ün ebeveynlik stili ölçeğiyle Brown ve Ryan (2003) tarafından geliştirilen ve Özyeşil vd.’nin (2011) Türkçe’ye uyarladığı bilinçli farkındalık ölçeğinden yararlanılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi yöntemiyle ebeveynlik stili sıkı denetim/kontrol ve kabul/ilgi olmak üzere iki ana boyuta ayrılmıştır. İki boyutun medyanları göz önünde bulundurularak dört temel çocuk yetiştirme stili (otoriter, anlayışlı/otoriter, izin verici/şımartan ve izin verici/ihmalkar) oluşturulmuştur. Yapılan işlemler anne ve baba için ayrı ayrı gerçekleştirilmiş olup iki ebeveynin toplumsal rolleri göz önünde bulundurulmuştur. İkinci aşamasında ise ebeveynlik stili boyutları ve çocuk yetiştirme stili boyutlarının bilinçli farkındalık üzerindeki etkisi yapısal eşitlik analizi yöntemiyle incelenerek tartışılmış ve gelecek çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.
Keywords : Bilinçli Farkındalık, Ebeveynlik Tarzı, Üniversite Tercihi