Ütopik Metinlerdeki Şehir Kavramı Bağlamında Mardin-Yenişehir Üzerine Güncel Bir Değerlendirme

Authors : Necip Uyanık

Pages : 104-125

Doi:10.63046/ijms.1537998

View : 127 | Download : 79

Publication Date : 2024-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Ütopyalarda siyaset, devlet, toplum ve birey üzerine felsefî anlayışlar ortaya konulmakla birlikte şehir hakkında da ayrıntılı bilgilere yer verilmiştir. Yaşanılan şehrin real kaotik durumundan hareketle ütopik ve ideal bir şehir düşünmek veya düşlemek her zaman için ilgi çekici bulunmuştur. Bu nedenle ütopyalarda şehrin düzeni, sokakların durumu, evlerin yapısı gibi konular gündeme getirilmiştir. Buna göre her ütopyada bir şehir politikası her zaman varolmuştur. Platon’un Devlet eserinden Thomas More’un Ütopya eserine kadar şehrin durumu ve düzeni üzerine esaslı araştırmalar yapılmış olduğunu görebiliriz: Şehir veya site nasıl olmalıdır? Şehrin surları hangi yükseklikte olmalıdır? Her şehirde kaç ev olmalıdır? Evlerin düzeni ve boyutu hangi kriterlere göre belirlenmelidir? Tüm bu soru(n)ların ütopyalarda geçtiği kadar modern çağdaki herhangi bir şehir için de geçerli olabileceğini varsaymak gerekir. Ancak şehir için herhangi bir ütopyası veya modern tabirle bir şehir planı ve projesine sahip olunamaması durumunda kaotik bir durumla karşılaşmak kaçınılmaz olur. Sadece bir şehir ütopyasına veya politikasına sahip olmanın da yeterli olmadığını ifade etmek gerekir. Öyleyse şehir politikası sadece ehil kişiler tarafından oluşturulan bir bilim insanları topluluğu tarafından kararlı bir şekilde pratikte gerçekleştirilmelidir. Tüm bu sorgulamalar doğrultusunda Mardin şehrinin yapısı üzerine real ve ütopik bir değerlendirme yapmak gerektiği apaçık ortadadır. Çünkü Mardin, bilhassa, “Yenişehir” diye tabir edilen kısmı için herhangi bir şehir planı olmadığını ifade etmek gerekir. Mardin’in içinde bulunduğu durum tam olarak kaotiktir, çünkü bu şehir ideal bir tasarıdan yoksun bir şekilde yapılanmaktadır. Bu yönüyle distopik ütopyalardaki korku şehrine dönüşmesi kaçınılmazdır. Ulaşımdan altyapıya, çevre düzenlemesinden çok katlı yapıların gelişigüzel inşa edilmesine dek bu durum kolayca anlaşılabilir. Bu doğrultuda Mardin’in içinde bulunduğu sorunlar, felsefî ve ütopik bir analiz yoluyla tartışılacaktır.
Keywords : Ütopya, Felsefe, Şehir, Mardin