Sucul Ortamların İzlenmesinde Biyobelirteç Olarak Histopatoloji

Authors : Ahmet Erdem DÖNMEZ

Pages : 183-190

Doi:10.35229/jaes.1245431

View : 30 | Download : 47

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Review Paper

Abstract :Sucul ortamların kimyasal açıdan izlenmesi, sulardaki kirlenme derecesinin ölçülmesine yardımcı olmaktadır. Bununla birlikte kirliliğin etkilerinin belirlenmesi için yapılan etki değerlendirme çalışmalarında biyoizleme araçlarına gereksinim duyulmaktadır. Balıklar dahil olmak üzere çeşitli organizmalar üzerindeki kirlilik etkilerinin değerlendirilmesi biyobelirteç yanıtlar kullanılarak yapılabilmektedir. Farklı balık türleri bu amaçla çeşitli biyokimyasal çalışmalar kapsamında araştırılmıştır. Uluslararası Deniz Keşif Konseyi insert ignore into journalissuearticles values(ICES); kirleticileri izleme programlarında biyolojik değerlendirme amacıyla uyguladığı biyobelirteçler setinde histopatolojik değerlendirmeye de yer vermektedir. Histopatolojik tekniklerin kullanılması, çevresel kimyasallara maruz kalma ile etkilenen belirli hedef organların ve hücrelerin incelenmesine olanak tanımaktadır. İncelenen göstergeler kirletici maddelerin, balıkların organları üzerindeki kronik ve ölümcül olmayan etkileri hakkında bilgi sağlayabilmesi ve oluşan stresinin değerlendirilmesi amaçlarıyla balık sağlığı çalışmalarında sıklıkla kullanılmaktadır. Çünkü balıklardaki histopatolojik değişiklikler esas olarak su kalitesine bağlıdır. Değişmiş veya kirlenmiş ortamların tanımlanması açısından faydalı göstergeler olduklarından, genellikle kirli su ekosistemlerinin araştırılmasında kullanımları daha yaygındır. Balık metabolizması ve fizyolojisinde meydana gelen değişiklikler organ morfolojisinde de değişikliklere neden olmaktadır. Bu değişiklikler histopatolojik inceleme yoluyla da saptanabilmektedir. Ayrıca bir skorlama sisteminin kullanılmasıyla bu değişikliklerin çevresel stres faktörleriyle ilişki düzeyinin saptanması da mümkün olmaktadır. Solungaçlar, karaciğer, böbrek ve deri dokularında oluşan lezyonlar balıkların sağlık durumunun değerlendirilmesinde en sık kullanılan histopatolojik göstergelerdir. Bu nedenlerle, özellikle toksikolojik etkilerin tanımlanmasında histopatolojik inceleme altın standart olarak da kabul edilmektedir. Bu derleme, sucul ortamların izlenmesinde bir biyobelirteç olarak histopatolojinin önemine dair genel bir değerlendirme sunmayı amaçlamaktadır.
Keywords : Biyobelirteç, Histopatoloji, Su Kirliliği, Biomarker, Histopathology, Water Pollution