Kırk Vezir Hikâyeleri Minyatürleri Üzerine Bir Inceleme

Authors : Hesna HARAL

Pages : 205-243

Doi:10.26650/artsanat.2020.13.0009

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2020-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, Kırk Vezir Hikâyeleri isimli bir Osmanlı eserinin minyatürlü iki nüshasını tanıtmakta ve bu iki nüshanın resimlerine ilişkin ikonografik bir değerlendirme sunmaktadır. İlk nüsha tarihsizdir ve bugün İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nde [İÜ T. 7415] kayıtlıdır. Eser III. Selim’in vakıf mührünü taşımaktadır ve içerisinde on iki minyatür bulunmaktadır. Diğer nüsha İsveç’te Uppsala Üniversitesi Carolina Rediviva Kütüphanesi’nin Türkçe yazma eserleri [UUL Vet. 38] arasındadır. 1586-1587 (H.995) tarihli bu nüshanın kâtibi Muhammed bin Mustafa’dır ve kitapta on yedi minyatür vardır. Nasihatname türündeki Kırk Vezir Hikâyeleri Osmanlı sarayında okunan bir eserdir. Eserin her iki nüshasındaki minyatürler, Osmanlı klasik minyatür üslubundadır ve Nakkaş Osman yolunda çalışan iki sanatçının elinden çıkmıştır. 1580’li yıllara tarihlendirilebilecek İstanbul nüshası ve 1586-1587 tarihli Uppsala nüshasının Sultan III. Murad (1574-1595) döneminde Osmanlı sarayı için hazırlanmış olması ihtimal dâhilindedir. Osmanlı resminde nasihatname türünün örneklerini temsil eden Kırk Vezir Hikâyeleri minyatürleri, bilgeliğin simgesi kırk vezir ve hilebazlığı temsil eden kadın karakterler tarafından anlatılan ve sonu bir nasihatle tamamlanan öyküleri konu etmektedir. Her iki nüshanın tasvirleri, Hz. Musa ile Uç bin Unk’un mücadelesi ve bir Osmanlı Sinbadnâmesi’nde de yer bulan bir minyatür hariç, ikonografik açıdan özgündür. Minyatürler arasında Gazneli Sultan Mahmud ve onun has adamı Ayaz’ı, İşrakî felsefenin temsilcisi Şeyh Sühreverdi-i Maktül’ü ve filozof İbn Sina’yı gösteren sahneler, İslam resmine yeni ikonografya ve imgeler sunmaktadır.
Keywords : Kırk Vezir Hikâyeleri Minyatürleri, İkonografi, Resimli Osmanlı Nasihatnamesi, Osmanlı Minyatür Sanatı