Sûrebaşı Tezhiplerinde Desen Çeşitliliğini Sağlayan Unsurların Alanya Müzesi 487 Envanter Numaralı Kur’an-ı Kerîm Örneğinde İncelenmesi

Authors : Ummuhan KAÇAR, Muhammet BİLGEN

Pages : 329-354

View : 12 | Download : 6

Publication Date : 2021-07-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Müze ve kütüphanelerde korunan yazma eserler arasında nüsha sayısı bakımından Kur’an-ı Kerimler ilk sıralarda yer almaktadır. Tezyin edilmiş Kur’an-ı Kerim nüshaları koleksiyonların nadide eserlerini oluşturmaktadır. Mushaf tezyinat geleneğinde karşımıza çıkan alanlardan birisi de sûrebaşı (başlık, unvan) tezhipleridir. Kur’an-ı Kerim’de mevcut yüz on dört adet sûrenin yüz on ikisinde (Fatiha ve Bakara sûresi hariç), yer alan sûrebaşı tezhiplerinde kullanılan desen sayısı, esere göre değişiklik göstermektedir. Nakkaşhanede, sanat merkezlerinde veya zengin kitap hamilerinin desteğiyle hazırlanan eserlerde tezyinat yoğunluğu ve desen çeşitliliği artmaktadır. Desenlerde görülen motiflerin; formu, büyüklüğü, sıklığı, çeşitleri, denge, espas vb. unsurlar üslupların karakteristik özelliklerini yansıtırlar. Bu özellikler, istinsah tarihi belli olmayan yazma eserlerin dönem tahmininde yararlanılan kıstaslardandır. Yazma eserlerin, yapılan bilimsel araştırmalarla yazılı olarak kayıt altına alınması ve gelecek nesillere aktarılması önem arzetmektedir. Bu nedenle yapılan çalışmada klasik üslupta hazırlanmış ve istinsah tarihi belli olmayan Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü’nde korunan Alanya Müzesi 487 Envanter Numaralı Kur’an-ı Kerîm kapsamında, sûrebaşı tezhiplerinde görülen desen çeşitliliğini sağlayan unsurlar üzerinde durularak, kullanılan kompozisyon, biçim, teknik ve motif özellikleri sistematik bir yol izlenerek değerlendirilmiştir.
Keywords : Kuran ı Kerîm, Tezhip, Desen, Yazma Eser, Klasik Dönem