Nahçıvan Bölgesinin Tunç Çağı Yerleşimlerinde Bulunan Çömlekçi Fırınları ve Atölyeleri

Authors : Toğrul HALİLOV

Pages : 177-191

Doi:10.26650/artsanat.2022.17.880656

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2022-01-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Çömlekçilik, Nahçıvan’ın en eski sanat dallarından biri olarak kabul edilmektedir. Nahçıvan bölgesinin Tunç Çağı yerleşim yerlerinde bu sanat dalıyla bağlantılı çok sayıda arkeolojik veri bulunmaktadır. Bu tür arkeolojik veriler içerisinde yer alan çömlek atölyelerinin ve fırın kalıntılarının bilimsel önemi vardır. Bu arkeolojik veriler hakkında ayrı ayrı kaynaklarda ve arkeolojik kazı raporlarında bilgiler verilmiş olsa da kapsamlı bir biçimde incelenmemiştir. Bu nedenle Nahçıvan’da bulunan çömlek atölyeleri ve fırınlar ile ilgili detaylı bir çalışma yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur. Çalışma sonucunda çömlekçiliğin Tunç Çağı’nda geliştiği, Kültepe I ve Kültepe II yerleşim yerlerinin Nahçıvan’ın önemli çömlekçilik merkezlerinden olduğu tespit edilmiştir. Atölyede ve fırınların çevresinde, yanarak kömürleşmiş hayvan kemikleri yanında üzerinde ve kenarında yağ izi olan kil kapların bulunması, bu fırınlarda odunun yanı sıra hayvan kemiklerinin de kullanıldığını göstermektedir. Fırının çevresindeki taş ve kemik aletler ise kapların ve diğer seramik objelerin yapımında ve süslemesinde kullanılmıştır. Çömlekçiler basit kapların yanı sıra boyalı kaplar da yapmışlardır. Orta Tunç Çağı’ndan itibaren boya ile süslenmiş kapların yaygın olması, Nahçıvan`ın “Boyalı Kaplar Kültürü”nün önemli merkezlerinden biri olduğunu kanıtlamaktadır. Bu çalışmada Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti içerisinde bulunan Kültepe I ve Kültepe II yerleşim yerlerinde yapılan arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılan çömlekçi fırınları hakkında bilgi verilmiş ve Tunç Çağı’nda bölgede çömlekçiliğin gelişimine dair değerlendirmeler yapılmıştır.
Keywords : Nahçıvan, Tunç Çağı, çömlekçilik, atölye, fırın, Kültepe