Sinop Balatlar Kilisesi’nden Refrigerium Konulu Mozaik Pano ve Bizans İkonografisindeki Yeri

Authors : Ozan HETTO, Gülgün KÖROĞLU, Nilay ÇORAĞAN

Pages : 193-217

Doi:10.26650/artsanat.2022.17.946096

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2022-01-27

Article Type : Research Paper

Abstract :2010 yılında başlayana kazı çalışmalarıyla kimliği ve kullanım evreleri kesin olarak saptanabilen Balatlar Kilisesi Sinop kent tarihi içerisinde kullanılış gayesi net olarak bilinen yegâne yapıdır. Balatlar Kilisesi olarak literatürde tanınan ve ilk kuruluşunun Roma İmparatorluk Hamamı olduğu anlaşılan yapının frigidarium mekânında 2016, 2017 ve 2018 yıllarında ele geçen mozaik buluntuları Sinop ve çevresinde açığa çıkarılan mozaiklerden üslup ve ikonografik olarak ayrılan ünik bir malzemedir. Yapılan çalışmalarda ele geçen veriler ve üslup analizleri sonucunda 4. yüzyıl sonu ile 5. yüzyılın başına tarihlendirilecek olan opus tesselatum tekniğinde yapılmış mozaikler kendine has kompozisyon düzenleri ile de Bizans sanatı ve Hristiyan ikonografisi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Balatlar Kilisesi Kazısı’nda açığa çıkarılan bu mozaik buluntular içerisinde en dikkat çekici örneklerden biri refrigerium konulu sahneler barındıran 3 ve 6 numaralı mozaik panolardır. Bilindiği üzere ferahlama anlamına gelen refrigerium bir cennet ön gösterimi olarak Bizans sanatında uzun yıllar boyunca sıklıkla tasvir edilmiş bir sahnedir. Özellikle Erken Bizans döneminde çok geniş bir coğrafyaya yayılmış olan refrigerium sahnelerinin değişik malzemelerden yapılmış sanat eserleri üzerinde farklı çeşitleri betimlenmiştir. Çalışmada Balatlar Kilisesi örnekleri değerlendirilerek Bizans sanatı içerisinde sıklıkla karşılaşılan konulu sahnelerden biri olan refrigerium konu gelişimi içerisindeki yeri ve önemi saptanacaktır.
Keywords : Sinop Balatlar Kilisesi, Erken Bizans Mozaikleri, Hristiyan İkonografisi, Refrigerium