Halûk Perk Müzesi’nden Meryem ve Çocuk İsa Betimli Bir Grup Röliker Haçın İkonografik Bakımdan Değerlendirilmesi

Authors : Ceren ÜNAL, Zeynep ÇAKMAKÇI

Pages : 669-703

Doi:10.26650/artsanat.2023.20.1289947

View : 53 | Download : 72

Publication Date : 2023-07-31

Article Type : Research Paper

Abstract :İstanbul’da bulunan Halûk Perk Müzesi, zengin bir ikonografik çeşitliliğe sahip çok sayıdaki röliker haç koleksiyonuyla dikkat çekmektedir. Makalede, bu değerli koleksiyondan seçilmiş Meryem ve çocuk İsa betimli 14 adet röliker haç konu edilmektedir. Bizans sanatının farklı örneklerinde kullanılan Meryem Blakhernitissa, Kyriotissa, Hodegetria, Nikopois ve Episkepis gibi çeşitli Meryem tiplerini, röliker haçlarda da görmek mümkündür. Çalışmada koleksiyonda yer alan röliker haçlar içerisinde beş farklı Meryem tipi tespit edilmiştir. Bunlar arasındaki en yoğun grup 7 örnekle Meryem Blakhernitissa betimli olanlardır. Röliker haçlar içinde Meryem Episkepsis olarak tanımlanan ender bir örnek ile yine Kyriotissa olup olmadığı tartışılan bir örnek daha bulunmaktadır. Ayrıca çalışmada, Bizans sanatının farklı türdeki eserlerinde karşımıza çıkmayan ancak röliker haçlar üzerinde görülen farklı Meryem tiplerinin varlığına da dikkat çekilmiştir. Makalenin katalog kısmında ayrıntılı sunulan 14 adet röliker haçtan, kazıma teknikli 13 adeti analojik ve ikonografik değerlendirmelerle 11. yüzyıla; kabartma teknikli tek bir örnekte ise 11-12. yüzyıla tarihlendirilmiştir. Koleksiyondaki röliker haçlar Bizans sanatındaki Meryem tipleri hakkında ikonografi uzmanlarının yaptıkları farklı görüş ve yorumlar eşliğinde karşılaştırmalı olarak incelenerek değerlendirilmiştir.
Keywords : Halûk Perk Müzesi, Haç, Röliker Haç, Theotokos, İkonografi, Bizans