Dericilik Tarihinin Yok Olmaya Yüz Tutmuş Mirası: Isparta Tarihî Deri Fabrikası

Authors : Ayşe Betül Gökarslan

Pages : 415-437

Doi:10.26650/artsanat.2024.21.1368383

View : 84 | Download : 98

Publication Date : 2024-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Tarihî Deri (Debbağ-Şayak) Fabrikası, 19. yüzyılın sonlarında Isparta ilinin Yenice ve Dere Mahallelerinin kesişim noktasında, Hüseyin Baş Değirmeni’nin yakınlarındaki geniş bir arazide inşa edilmiştir. 1950’li yıllara kadar kullanılan, daha sonra el değiştirerek iplik fabrikası olarak kullanıma açılan yapı, deri fabrikası olarak kullanımda olduğu dönemde Anadolu’nun farklı bölgelerine ve İstanbul’a deri, kösele, vidala, oskar (inek derisinden üretilen ayakkabı) üretmiştir. Deri Fabrikası, bölgenin endüstri tarihini simgeleyen endüstri miraslarından biri olmasına rağmen özgün işlevi ile kullanılamamasından dolayı atıl kalmış, tescillenmemiş ve Yalvaç Deri Fabrikası kadar tanınmamıştır. Kurumsal ve yerel yönetimlerden kaynaklı sorunların yanı sıra, üç farklı dönemden oluşan yapıda özellikle son dönemde yapılan tadilatlar sonucu ciddi tahribatlar meydana gelmiştir. Gerek kamusal gerekse kullanıcı kaynaklı bozulmalara uğrayan yapı, acil önlemler alınmadığı takdirde birkaç sene içerisinde yıkılma tehlikesiyle yüz yüzedir. Yapı, üst örtünün ve ara katın kaldırılması sebebiyle olumsuz iklim koşullarından da fazlasıyla etkilenmektedir. Bu çalışmada Isparta’nın atıl kalan ancak çok önemli bir iş kolu olan dericilik tarihine ait bir endüstri mirası yapısının korunmasına dikkati çekmek amaçlanmış, konu ile ilgili çözüm önerileri geliştirilmiştir. Bu çalışma kapsamında yerinde gözlem, fotoğraf ve kroki ile belgeleme, yazılı ve görsel arşiv taraması yapılmıştır.
Keywords : Isparta, Deri Fabrikası, Debbağ, Dericilik, Mimari Koruma