Toplumsal Dönüşümün Mekânsal Yansıması: Taksim Belediye Gazinosu, 1939

Authors : Begüm Sena Önal Özmalatyalılar, Meltem Ö. Gürel

Pages : 503-527

Doi:10.26650/artsanat.2024.21.1213496

View : 119 | Download : 94

Publication Date : 2024-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :1939 ile 1967 yılları arasında ziyaretçilerini İnönü Gezisi içinde ağırlayan Taksim Belediye Gazinosu, Türkiye’de Erken Cumhuriyet Dönemi’nde devlet desteğiyle inşa edilen gazinoların önde gelen örneklerinden biridir. Fransız şehir plancısı Henri Prost’un tasarladığı İstanbul Nazım Planı kapsamında belediye mimarı Rüknettin Güney tarafından projelendirilen yapı, sunduğu mekânsal program ile devletin Batılılaşma ideolojisini topluma örneklemiştir. Gazino yapısını toplumsal dönüşümün mekânsal bir yansıması olarak inceleyen bu makale, sosyalleşme pratikleri üzerinden Taksim Belediye Gazinosu’nun tarihî ve mekânsal bir okumasını sunmaktadır. Gazinoyu seküler kimlikler üreten bir iktidar mekanizması olarak analiz eden çalışma, yapı içinde yer alan mekânlar ile ziyaretçilerin deneyimleri arasındaki diyalektiğe odaklanmaktadır. Bu kapsamda gazinoya ilişkin mimari çizimleri, fotoğrafları ve gazinodan bahsedilen çalışmaları ele alan arşiv analizi, mimarın kültürel lider rolünü üstlenerek mekânsal temsiller aracılığıyla Batılı yaşam stilini topluma nasıl tanıttığını ortaya koymaktadır. Makalenin temel önermesi olduğu üzere, modern mimarinin seçkin bir örneği olan Taksim Belediye Gazinosu, bireylerin modernitelerini sergilemeleri için bir platform işlevi görmüştür. Bu bağlamda gazino yapısı, yeni ulus-devletin modernleşme sürecine katkıda bulunmuş; özellikle kadın ziyaretçilerin kamusal alandaki konumunu güçlendiren bir mekân olarak hizmet etmiştir.
Keywords : Gazino, Eğlence Kültürü, Toplumsal Cinsiyet, Modern Mimari, İstanbul