Eskişehir Eti Arkeoloji Müzesinde Yer Alan Selçuklu Dönemi’ne Ait Bir Sanduka ve İkonografisi

Authors : Mürüvet Harman, Mehmet Anıl Kızılaslan

Pages : 335-360

Doi:10.26650/artsanat.2024.22.1443728

View : 41 | Download : 50

Publication Date : 2024-08-08

Article Type : Research Paper

Abstract :İç Anadolu ve çevresinde görülen Orta Çağ Dönemi’ne ait bezemeli mezar taşları genellikle sanduka, koç, koyun ve at şeklindedir. Bu mezar taşları 12. yüzyıldan itibaren üretilmeye başlanmıştır. Bunların yüzeylerinde daha çok insan, at, aslan, geyik, kuş, dağ keçisi, tavşan ve yılan/ejderha betimlemelerine yer verilmiştir. Söz konusu figürlerin farklı ve kalabalık kompozisyon kurguları ile bir araya getirildiği görülmektedir. Bu özelliğe sahip mezar taşlarından biri de Eskişehir Eti Arkeoloji Müzesinde taş eserler bölümünde sergilenmektedir. A.449-08 (A-161-68) envanter numaralı eserde yan yüzeylerinden birine iki aslan arasında kalan bir geyik ile bir tavşan yerleştirilmiştir. Söz konusu hayvanların hareket hâlinde gösterildiği bu sahne, ilk bakışta bir av/hayvan mücadelesi izlenimi vermektedir. Fakat sahnenin kurgusu ile aslan, geyik ve tavşanın Orta Çağ ve öncesinde yüklendiği manalar göz önüne alındığında farklı bir değerlendirme de mümkün gözükmektedir. Bu çalışmada sanduka üzerindeki sahnenin ikonografik çözümlenmesi yapılmaya çalışılmıştır. Bunun için her bir motifin aynı dönem mezar taşlarındaki kullanımları da göz önüne alınarak sembolizmi ve özellikle ölüm ile bağlantısı irdelenmiştir.
Keywords : Orta Çağ, Selçuklu Dönemi, sanduka, figür, ikonografi