Konya Karatay Medresesi Düğümlü Kûfî Kuşak Yazısının Hat Sanatı ve Düğüm Özellikleri Bakımından İncelenmesi

Authors : Berrin Yapar Ünal, Emine Pınar Doğu, Mehmet İşcan

Pages : 405-434

Doi:10.26650/artsanat.2024.22.1484515

View : 35 | Download : 37

Publication Date : 2024-08-08

Article Type : Research Paper

Abstract :Konya Karatay Medresesi, Anadolu Selçuklu Dönemi yapıları arasında çinileri, geometrik süslemeleri ve kitâbelerindeki yazı çeşitliliği bakımından önemli bir yere sahiptir. Medresenin kubbe kasnağındaki mozaik çini tekniğiyle yapılan düğümlü kûfî kuşak yazısı, içerdiği zengin düğüm çeşitliliğiyle benzerleri arasında eşsiz bir örnektir. Geometrik esaslara tabi olarak yazılan kûfînin bir çeşidi olan düğümlü kûfî hattının özelliği, harflerin dikey uzantılarının bir ip gibi dairesel yahut köşeli hatlarla kıvrılarak düğümler oluşturmasıdır. Yazı üzerinde yer alan düğüm, Anadolu Selçuklu ve Beylikler Dönemi eserlerinde bir süsleme unsuru olarak sıklıkla kullanılmıştır. Bu çalışmada Konya Karatay Medresesi’nin kubbe kasnağında yer alan düğümlü kûfî hattıyla yazılmış kuşak yazısının çekilen fotoğrafları üzerinden sayısal ortamda vektörel çizimleri yapılmıştır. Kitâbenin metin okumaları, yazı karakteri, harfleri, düğüm ve zülfe analizleri yapılarak yazı kuşağında kullanılan harfler, düğümler ve zülfeler tek tek ayrıştırılarak tablolar hâline getirilip incelenmiştir. Bu çalışma ile Konya Karatay Medresesi’ndeki kuşak yazısının kompozisyon şekli, harfleri, düğüm ve zülfeleri, belgelenmeye çalışılmıştır. Kuşak yazısındaki düğümlü kûfî harflerin temel şekilleriyle yeni metinlerin yazılabilmesiyle hat sanatına fayda sağlanması umulmaktadır.
Keywords : Karatay Medresesi, Düğümlü Kûfî, Düğüm, Anadolu Selçuklu Dönemi, Hat Sanatı