TAŞ ESERLER EŞLİĞİNDE SİLLE’NİN BİZANS DÖNEMİ MİMARİSİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLER

Authors : Çiğdem TEMPLE

Pages : 81-100

View : 11 | Download : 7

Publication Date : 2014-04-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Bizans taş eser çalışmaları, yapıların durumu ne olursa olsun, mimarileri hakkında önemli veri sağlamalarının yanında, içinde bulundukları yerleşimlerin Bizans Dönemi demografisi, kültür, sosyal ve dini yaşamlarına ilişkin fikir verirler. Bu makalenin amacı, Konya’nın hemen dışında bulunan ve Türk-Yunan nüfus mübadelesine değin Hıristiyanların yerleşim alanı olan Sille’nin Bizans Dönemi hakkında görüşlerimizi sunmaktır. Hıristiyanlığın erken dönemlerinden itibaren, Konya ve yakın çevresi oldukça önemli bir merkez olarak karşımıza çıkar. Tarihi Neolitik Dönem’e kadar uzanan Sille, tarih boyunca süreklilik gösteren bir yerleşim yeri olmuştur. Köyde birisi kagir, diğeri bir kaya manastırının içinde olmak üzere iki büyük kilise bulunur. Bunlardan ilki Başmelek Mikail’e adanmış olan Aya Elena Kilisesi’dir ve 327’de Kudüs’e hacı olmaya giderken Sille’ye uğrayan İmparator Konstantinos’un annesi Elena tarafından yaptırılmıştır. İlk kilise bilinmeyen bir zamanda yıkılarak, Ortaçağ’da ya da sonrasında yerine bugün hala mevcut olan kilise inşa edilmiştir. Kilisenin ilk yapı evresindeki durumu bilinmemekle birlikte, köyde tespit edilen taş eserler eşliğinde bu konuyla ilgili önerilerde bulunulabilir. Sille’de bulunan 10’u mimari, 7’si liturjik işlevli taş eserler Erken ve Orta Bizans dönemlerine tarihlenirler. Eserler, köyün tarihçesi ile birlikte ele alınarak değerlendirildiğinde, Erken Bizans Dönemi’nde burada sütunlu bir bazilikanın olduğu ortaya çıkmıştır. Bu sütunlu bazilikanın Aya Elena Kilisesi’nin ilk yapı evresi olduğu düşünülmektedir. Aya Elena Kilisesi’nin duvarlarında devşirme malzeme olarak karşımıza çıkan Orta Bizans Dönemi liturjik eserleri de, muhtemelen ilk yapının sonradan yenilenen templonunda kullanılmış olmalıdırlar. Liturjik eserlerin tarihlendirmesi bugün ayakta olan yapının inşasına “terminus ante quem” sağlaması açısından ayrıca önem taşır. İkinci yapı en erken 12. yüzyıldan sonra inşa edilmiş olmalıdır. 
Keywords : Konya, Sille, Bizans mimarisi, Bizans mimari plastiği, Bizans taş eserleri