Irak Türkmen Türkçesi Amerli Ağzının Ses Bilgisine Dair Notlar

Authors : Mubeen Shaheen Ibrahım IBRAHIM

Pages : 1-20

Doi:10.46628/itbhssj.1185002

View : 15 | Download : 10

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bilindiği üzere Irak Türkmen Türkçesi, Doğu Oğuz Grubunun güney kısmında yer alarak Türkçenin Azeri sahasına dâhil olmaktadır. Amerli ağzının, özel olarak Irak Türkmen Türkçesinin ağızları içerisinde ve genel olarak Türk lehçeleri arasında kendine has dikkat çekici özellikleri bulunmaktadır. Eski Türkçedeki bazı sözcükleri var olduğu şekilde yaşatması; /ET. boyın > bōyın, ET. altun > alṭun/, büyük ünlü uyumuna çok güçlü bir şekilde uyması; /ḳardaş \`\`kardeş\`\`, ʿenne \`\`anne\`\`, alma \`\`elma\`\`, aṭaş \`\`ateş\`\`, bayaz \`\`beyaz\`\`, ḫençer \`\`hançer\`\`/ ve Eski Türkçedeki /ng/ sesini /y/\`ye; /işiy \`\`işin\`\`, ḳarārıy \`\`kararın\`\`, ḳizı ̈́y \`\`kızın\`\`/ dönüştürmesi açısından önem arz etmektedir. Makalede, Irak Türkmen Türkçesi Amerli ağzında bulunan ünlüler, uzun ve kısa ünlüler, ünlü uyumu, ünlü değişmesi, ünlü düşmesi, ünsüzler, ünsüz değişmesi, ünsüz benzeşmesi, ünsüz yer değiştirmesi, ünsüz ikizleşmesi ve ünsüz düşmesi incelenecektir. Makalede yer alan ve üzerinde incelemelerin yapıldığı dil malzemesi, Amerli\`de bulunan halkla mülakat şeklinde görüşmeler yaparak derlenip kayıt altına alınmıştır. Ardından dijital ortamda deşifre edildikten sonra yazılarak incelenmiştir.
Keywords : Oğuz Türkçesi, Irak Türkmen Türkçesi, Amerli Ağzı, Ses Bilgisi