Kırım Harbi ile Herat Meselesinde Osmanlı-İran İlişkileri (1853-1857)

Authors : Hasan TAN

Pages : 61-73

Doi:10.46628/itbhssj.1194203

View : 10 | Download : 11

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :19. yüzyılın ikinci yarısı, dönemin büyük güçleri olan İngiltere, Fransa ve Rusya’nın rekabetlerine sahne olmuştur. Bu mücadelede İngiltere ve Fransa dünyanın belirli bölgelerinde, Rusya ise periferisinde yer alan bölgeleri ele geçirme ve nüfuz alanlarını oluşturma ve bu alanları koruma noktasında hareket etmişlerdir. Bu büyük güçlerin rekabet ettiği alanların başında ise Osmanlı Devleti ve İran’ın egemen olduğu coğrafya yer almaktadır. Bu dönemde meydana gelen Kırım Savaşı insert ignore into journalissuearticles values(1853-1856);, Osmanlı Devleti ile Rusya arasında vuku bulmuş, Herat Meselesi ise insert ignore into journalissuearticles values(1856-1857); İran ile İngiltere arasında meydana gelmiş bir olaydır. Ancak bu her iki olayda da meselenin dışında yer alan diğer ülkeler taraf olarak olayların içerisinde yer almışlardır. Kırım Savaşı’nın ortaya çıkış nedenleri ile savaşın sonuçlarına bakıldığında, pek çok özelliği içinde barındırdığı görülmektedir. Bu savaşta İngiltere diğer Avrupa ülkelerini de yanına alarak Rusya’ya karşı Osmanlı Devleti’nin yanında yer almış, Rusya’da buna karşılık İran ile yakınlaşarak desteğini almaya çalışmıştır. İran’ın Herat’ı işgal etmesi olayında ise İngiltere, meseleyi kendi sömürge toprağı olan Hindistan’a yönelik bir tehdit olarak algılamış ve İran’ın Herat’tan çıkması için çeşitli yollara başvurmuştur. İran ise, Herat’ın asırlardır kendi toprağı olduğunu öne sürerek İngiltere’ye karşı Osmanlı Devleti ile Fransa’nın desteğini almaya çalışmıştır. Bu meselenin Osmanlı Devleti’ni ilgilendiren kısmı ise Basra Körfezi üzerinde İngiltere’nin İran’ı ablukaya almaya çalışması olmuştur. Osmanlı Devleti ise Kırım Savaşı’nda İngiltere’nin kendisine sunduğu destek ve İran’ın Rusya ile birlikte hareket etmesini engellemek adına tarafsız kalmayı uygun görmüştür. Kırım Savaşı ile Herat meselesinde istediğini elde eden ve gücünü tüm taraflara kabul ettiren devlet ise İngiltere olmuştur. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, İran, İngiltere, Rusya, Kırım, Herat.
Keywords : Osmanlı Devleti, İran, İngiltere, Rusya, Kırım, Herat, Ottoman Empire, Iran, England, Russia, Crimea