XIX. Asır Azerbaycan Edebiyatında Fuzûlî ve Nigârî Geleneğinin Bir Temsilcisi: Seyyîd Giryân Cemâleddîn Kazâkî

Authors : Ali KÖK

Pages : 685-698

View : 30 | Download : 13

Publication Date : 2017-12-20

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâmiyeti kabullerinden sonra aydınların, Arap ve Fars dilinde örnekleri verilmiş olan İslam uygarlığı estetik yapısını esas alarak oluşturdukları geleneğin adı olan Klasik Türk edebiyatı; Türkistan’dan Balkanlara, Kırım’dan Orta Doğu’ya kadar uzanan geniş sahada temsilciler yetiştirmiş bir edebiyattır. 13. yüzyılda ilk örnekleri tespit edilen bu edebiyat için 19. yüzyıl, bir sona yaklaşma evresi olarak ifade edilmektedir. Bu evrede Batı şiirine yönelen şairler ile geleneği sürdürmeye çalışan şairler bir arada eserler vermişlerdir. Klasik Türk Edebiyatı’nın bu tükeniş evresinde geleneğin tesiriyle şiirler yazan ve yazdığı bu şiirleri alfabetik sıraya göre düzenleyerek dîvân meydana getiren şairlerden birisi de Seyyîd Giryân Cemâleddîn Kazâkî’dir. Bu çalışmada, Azerbaycan’ın Kazak (Gazah) bölgesinde doğduğu için kendisine “Seyyîd Giryân Cemâleddîn Kazâkî” adı verilen, şiirlerinde genellikle “Giryân” mahlasını tercih eden, birtakım nedenlerden dolayı Anadolu’ya göç eden mutasavvıflar kervanına katılan ve Divan şiiri geleneğiyle şiirler yazan Seyyid Giryân Cemâleddîn Kazâkî’nin hayatı, Ankara Milli Kütüphane’de bulunan dîvânı ve onun nüshaları, tasavvufî yönü ve dili üzerinde durulacaktır. Şairin hayatı, edebî kişiliği, dili ve dîvânı hakkında bilgiler verildikten sonra XIX. yüzyıl Azerbaycan edebiyatının bu mutasavvıf şairinin şiirleri, XVI. asır büyük Türk şairi Fuzûlî ve XIX. asır mutasavvıf şairlerinden Mîr Hamza Nigârî’nin Türkçe dîvânlarındaki şiirlerle mukayese edilecektir. Çalışma sonunda ise rol model diye adlandırılabilecek Fuzûlî ve Nigârî’nin, Seyyîd Giryân Cemâleddîn Kazâkî’nin sanatı ve üslubu üzerinde nasıl bir etki bıraktıkları üzerinde durulacaktır.
Keywords : Fuzûlî, Nigârî, Kazâkî, tasavvuf, dîvân