Miktar Semantiğinin Dünya Dillerine Ortak Eski Sentaktik Yapısı

Authors : Yermukhamet MARALBEK, Muhammet KOÇAK

Pages : 505-522

View : 38 | Download : 13

Publication Date : 2018-08-15

Article Type : Research Paper

Abstract : “Miktar” – ölçüler ve boyutlar, sayılar ve nitelikler, vakit ve ufkun sınırlarını kapsayan dünyanın çok kapsamlı kategorilerinden biridir. O doğadaki nesneler ve olgularla ilgili bir değer olmakla birlikte, insanoğlunun idrakinde nesnenin dildeki miktarsal biçimi (mölşerlik beyne) olarak dil öğelerine, dilsel yapıya dönüşmüştür. Tabiat ile dilin gizemli ilişkisi burada görülmektedir. Bu yüzden farklı dillerdeki “miktar” kategorilerini dil içi ve diller arası karşılaştırmalı araştırmalar birçok dilin sırlarını açmaya imkân verir. Dilin tarihsel katmanlarındaki bunun gibi sırlar dillerin genetik akrabalığını, hatta halkların akrabalığını gösterir. Bu makale “miktar” kategorisini bu maksatla ele almayı amaçlamaktadır. Dilde miktar semantiğini vermenin yöntemleri çoktur. Sentaktik derece dilde en yavaş değişen katman olduğu için, makalede miktar semantiğini vermenin üç parçacıktan oluşan sentaktik yöntemi sentaktik arketip olarak ele alınacaktır. Hem bu sentaktik yöntemin birçok dillere ortak olduğunu gösterilmeye çalışılacaktır. Miktar semantiğini vermenin bu sentaktik yöntemi “miktarsal yapı” (mölşerlik konstruktsiya) olarak adlandırılıp, onun yapısal özellikleri, miktar semantiğini vermedeki başka sentaktik yöntemlerden farklılığı, her parçanın leksik-gramatikal işlevi araştırmanın temelini oluşturacaktır. Bununla birlikte, miktarsal yapı Avrasya bölgesinde eski dönemlerden beri beraber gelişip, etkileşim halinde olmaya devam eden Kazak, Türk, eski Türk, Rus, Çin, İngiliz dillerinin materyalleri esasında karşılaştırmalı olarak araştırılacaktır. Karşılaştırma sonucunda miktar semantiğini vermenin bu yapısı söz konusu dillerin hepsinde benzerlik gösterdiği belirtilecektir. Miktarsal yapı en eski sentaktik arketip, söz konusu dillerin ise aynı kökten gelen akraba diller olduğu sonucuna varılacaktır. Anahtar sözcükler: “miktar” kategorisi, miktarsal yapı, dillerin akrabalığı, dilin tarihi katmanı, Kazak dili. Abstract: “Quantity” – measures and dimensions, numbers and attributes, are one of the most comprehensive categories in the world, covering the limits of time and horizon. Although it is a value related to the objects and phenomena in nature, the quantitative form of the object in the language in the realization of the human being has turned into language elements, linguistic structure. The mysterious relationship between nature and language is seen here. For this reason, comparative studies of “quantity” categories in different languages in both languages allow to open the secrets of many languages. Such secrets in the historical layers of language show the genetic kinship of languages, even the kinship of peoples. This article aims to address the “quantity” category for this purpose. There are many ways to give the semantics of quantity in the language. Since the syntactic is the slowest changing layer in the language, the syntactic method of giving the quantity semantics in the article will be dealt with as the syntactic archetype. In addition, this syntactic method will be tried to be shown to be common in many languages. This syntactic method of quantifying the quantity semantics is called “quantifiable structure” and its structural properties, the difference between other syntactic methods in quantifying the quantity semantics, will constitute the basis of the study of the lexical-geometric function of each part. However, the material of Kazakh, Turkish, old Turkish, Russian, Chinese and English, which have developed together in the Eurasian region since ancient times, will be studied comparatively. As a result of the comparison, it will be stated that this structure of giving the semantics of quantity is similar in all of these languages. It will be concluded that the quantitative structure is the oldest syntactic archetypes and that these languages are the same stem-related languages. Keywords: “quantity” category, quantity structure, relationship of languages, historical layer of language, Kazakh language.
Keywords : miktar kategorisi, miktarsal yapı, dillerin akrabalığı, dilin tarihi katmanı, Kazak dili