İsmail Gaspıralı’da Millet ve Milliyetçilik

Authors : Serdar SAĞLAM

Pages : 437-457

View : 34 | Download : 14

Publication Date : 2019-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu metinde Gaspıralı İsmail Beyin fikir sistemi içerisinde millet ve milliyet kavramlarının ne şekilde yer aldığı ele alınmaya çalışılmaktadır. 1851 yılında Kırım’da dünyaya gelmiş olan İsmail Gaspıralı Türkiye ve Türkiye dışındaki Türkler arasında milliyetçilik hareketlerinin gelişmesinde en fazla etkisi olan simalardan biridir. Dönemi içerisinde Çarlık Rusya’sının diğer topluluklara karşı uyguladığı baskılar onun Türk ve İslam dünyasının meselelerine ilgi duymasını sağlamıştı. Avrupa ve İstanbul’da kaldığı yıllarda Doğu ve Batı’yı tanıması onun ufkunu genişletmişti. O bütün Türk ve İslam âleminin dertleri ve sorunlarının aynı olduğu kanaatindeydi. Ziya, Ziya-yı Kafkasiye, Keşkül, Tavriye adlı dergilerde ve onun adıyla özdeşleşmiş olan Tercüman gazetesinde onbeş yıl sürekli olarak yazmıştır. Gaspıralı, Kırımdaki ilk kadın dergisi olan ve kızı Şefika hanımın yönetimindeki Âlem-i Nisvân, Âlem-i Sübyan, Tonguç dergileri ile Millet ve En-Nahzâ adlı bir gazete çıkarmıştır. Ayrıca Şafak, Kamer, Yıldız, Güneş, Hakikat, Latail ve Neşriyat-ı İslamiyye adlı küçük kitapçıklar da yayımlamıştır. Kitap, makale ile hikâye ve romanlar da yazan Gaspıralı bütün bu eserlerinde Türk ve İslam dünyasının birliğini savunuyor, Türk topluluklarının eğitim, dil ve diğer milli konulardaki sıkıntılarını ele alıyordu. Onun ünlü “Dilde, Fikirde, İşte birlik” şeklindeki şiarı bütün Türk topluluklarının aralarındaki kültürel farklılıkların azaltılıp, bir millet dayanışmasının sağlanmasını esas alıyordu. Aynı zamanda O, Türklerin kendi okullarında, kendi dilleriyle Avrupa bilim ve maarifini öğrenmelerinin ve kendi dillerinde kitap, dergi ve gazeteler yayımlamaları ile milli bir Türk edebiyatı meydana getirilmesinin gerekliliğinden bahsetmektedir.
Keywords : Gaspıralı İsmail, Gaspıralı İsmail Beyin Tercüman Gazetesi, Dilde Fikirde İşde Birlik, Usul i Cedid