Akşemseddin’in Dindarlık ve İnsan Anlayışı

Authors : İlyas PÜR

Pages : 133-150

View : 32 | Download : 15

Publication Date : 2022-04-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Akşemseddin, Miladi 14. ve 15. Yüzyıllarda Anadolunun farklı şehirlerinde yaşayan ve Osmanlı devletinin hem kuruluş hem de yükseliş dönemlerini görmüş bir hak âşığıdır. Genellikle yapılan araştırmalarda Akşemseddin’in tasavvufî yönü incelenmiş fakat onun dindarlık anlayışı üzerine herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmada Akşemseddin’in dindarlık ve insan anlayışı ve bu anlayışın onun hayatına yansımaları tespit edilmeye çalışılacaktır. Dinsel yaşayışın davranışlar üzerinde önemli bir etki oluşturabileceğini öneren bu çalışmada literatür tarama metodu uygulanmıştır. Bu araştırmada Akşemseddin’in şiirlerinin ve beyitlerinin yer aldığı temel bir eser seçilmiştir. Bu eser Muhammed Ali Yıldız’ın “Akşemseddin’de Allah, Kâinat ve İnsan” adlı doktora çalışmasıdır. Dolayısıyla bu makalede geçen beyitler yazılırken bu çalışmadan yararlanılmıştır. Akşemseddin’in Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethettiği çağda yaşamış olması ve onun İstanbul’un fethedilmesinde önemli bir rol oynaması Akşemseddin’in dindarlık ve insan anlayışının incelenmesini gerekli hale getirmiştir. Akşemseddin, Fatih Sultan Mehmet’in hocası olarak bilinmektedir. Akşemseddin’in eğitim ve devlet anlayışına olan etkileri düşünüldüğünde onun İstanbul’un fethinden önce ve fetih sırasında üstlendiği fonksiyon onu gerçek bir şöhrete kavuşturmuş ve bu itibarla da onu hem kültürümüzde hem de tarihimizde önemli bir yeri olan kişi haline getirmiştir. Akşemseddin, Hacı Bayram-ı Velî’nin yolunu takip etmiş ve kendisinden sonra da onun halifesi olarak onun prensiplerini uygulamış bir düşünürdür. Akşemseddin bu konuda hızlı ilerlemesinden dolayı çevresindekiler tarafından dışlanmıştır. Fakat o orta yolu bulmaya çalışarak uzlaşmacı bir yöntem ile sorunların üstesinden gelmeye çalışmıştır. Akşemseddin, her ne kadar tasavvufa yönelik bir şahsiyet olarak bilinse de kendisi döneminin önde gelen hekimlerinden biri olarak da tanınmaktadır. Akşemseddin, Anadolunun muhtelif bölgelerinde halka uyarılarda bulunmuş ve şöhretinin yayıldığı yerleri bırakıp yeni ve daha sakin bölgelere göç etmiştir. O birçok eser meydana getirerek insanlara doğru yolu göstermiş ve güçlü bir düşünür olmayı başarmıştır.
Keywords : Din psikolojisi, akşemseddin, dindarlık, insan